Solanka

W Kołobrzegu i okolicy występują liczne i wydajne źródła solankowe. Solanki te zalicza się do wód chlorkowo-sodowo-bromkowo-jodkowych z domieszką jonów wodoro-węglanowych, borowych i żelazistych. Są one bogate w niezbędne do życia pierwiastki śladowe takie jak: lit, stront, miedź, fosfor, arsen, glin, azot i siarkę. Stężenie solanek wynosi od 2 do 6% NaCl, mineralizacja ogólna sięga 60 g/dm3.

Źródło solankowe "Barnim" przy ul. Słowackiego

Solanki pochodzą z osadów piaszczystych i piaskowcowych jury dolnej i środkowej. Głębokość występowania wód mineralnych związana jest ze strukturą geologiczną obszaru. W jądrze antykliny Kołobrzegu (na zachód od Parsęty) poziom ten występuje płytko pod powierzchnią na głębokości 44-60 m, natomiast na wschodnim, zrzuconym skrzydle antykliny znacznie głębiej od 80 do 250 m. Zwierciadło wód tego poziomu stabilizuje się na ogół przy powierzchni terenu, objawiając samowypływy do 4 m n.p.t.

Naturalne źródła solankowe na obszarze dzisiejszego Kołobrzegu, a szczególnie na terenie tzw. Wyspy Solnej, znajdującej się w ujściowym odcinku doliny Parsęty były znane i wykorzystywane od przełomu VI i VII wieku n.e., a najpewniej od połowy wieku VII. To dzięki nim zaczęło się tu skupiać wczesnośredniowieczne osadnictwo związane z warzelnictwem i wykorzystaniem soli, a także nastąpił znaczący rozwój średniowiecznego miasta, z którego solone śledzie oraz warzoną sól wysyłano do odległych zakątków Pomorza, Wielkopolski i Śląska.

Źródło solankowe "Bogusław" przy ul. Kościuszki

Pomimo stopniowego spadku znaczenia warzelnictwa kołobrzeskiego od XVI wieku w związku z rosnąca konkurencją tańszej soli sprowadzanej między innymi z Francji, Hiszpanii (sól bajska), środkowych Niemiec (sól lüneburska) oraz Anglii, solanki kołobrzeskie do dzisiaj odgrywają znaczącą rolę w gospodarce miasta. Stało się to dzięki zapoczątkowanej w XIX w. funkcji uzdrowiskowej miasta, opartej na miejscowych zasobach solankowych. Zaczęto wówczas eksploatować nie tylko naturalne wypływy solanek oraz płytkie, kopane studnie, ale także podjęto pierwsze prace wiertnicze.

Na terenie Kołobrzegu znajdowało się 40 studni wód mineralnych o różnej wydajności. W okresie bezpośrednio po II wojnie światowej odnotowano istnienie 18 ujęć solanki, a dopiero w drugiej połowie lat pięćdziesiątych i w latach sześćdziesiątych podjęto prace zmierzające do ich rekonstrukcji. Ze względu na zły stan techniczny część z nich została zlikwidowana i obecnie istnieje 14 studni. Kilka z nich służy do obserwacji hydrogeologicznych, dwie nie są eksploatowane, a jedna ma charakter zabytkowy (źródło "Bogusław" obudowane w XVIII w).

Źródło solankowe "Anastazja" na terenie OW Holtur w Podczelu

Na potrzeby lecznicze uzdrowiska woda jest dostarczana przez 3 otwory wiertnicze: otwory B-2, 7 oraz Podczele I "Anastazja" (gł. 354 m).

Ujęcia znajdujące się na terenie dzielnicy uzdrowiskowej, na odcinku od Parsęty do Parku im. A. Fredry są w dobrym stanie technicznym, przystosowane do ciągłej eksploatacji i noszą nazwy:
- "Bogusław" (B-2) - przy ul. Kościuszki, obok OWL Węgiel Brunatny (z 1962 r.),
- "Barnim" (B-1) - przy ul. Słowackiego na terenie OSW Chemik (z 1958 r.), wyłączone z eksploatacji (głębokość 102 m a wydajność eksploatacyjna sięga 51,6 m3/h),
- "Emilia" (nr 6) - przy ul. Portowej na terenie sanatorium MSW (z 1901 r. gł. 65,8 m),
- "Warcisław" (nr 7) - przy ul. Portowej na terenie portu handlowego PŻB (gł. 42,7 m).

Żródło solankowe "Warcisław" przy ul. Portowej na terenie PŻB

Łącznie zasoby tych ujęć wynoszą 1300 m3 na dobę o stężeniu solanki 5,7% NaCl.

Rozlewnia wód mineralnych (obecnie nieczynna) zaopatrywana była ze studni - 16a "Perła", 16b i 39 "Jantar". Studnia 16a o głębokości 46 m ujmuje zasolone wody poziomu czwartorzędowego, studnia 16b (głębokość 67 m) wody poziomu liasowego.
Nie istnieją już dziś ujęcia o nazwach:
- "Parkowe" (nr 2) - obok sanatorium "Bałtyk", służące obecnie do obserwacji hydrologicznych, "Daszyński", "Kadłubek", "Mickiewicz", ujęcie "Przy Urzędzie Celnym"

Zmineralizowane wody chlorkowo-sodowo-jodowe występują także w osadach czwartorzędowych. Mineralizacja wód poziomu czwartorzędowego sięga 30g/dm3. Zawierają one niższy procent jonów SO4 i HCO3, co wskazuje na wzrost domieszek wód filtracyjnych.

Zabytkowe, ogólnodostępne źródło solankowe przy ul. Solnej

Naturalne źródła dające silnie stężoną solankę skupiają się przede wszystkim na Wyspie Solnej oraz na prawym brzegu Parsęty. Kilka z nich istnieje jeszcze dziś jako płytkie (4 m) studnie. Prócz tego solanka wycieka na bagnach w Korzystnie i w rejonie Radzikowskiego Przedmieścia. Napór słonych wód z podłoża powoduje, że przedostają się one w obręb osadów piaszczysto-żwirowych na głębokości 10-15 m, skąd migrują na powierzchnię terenu w postaci słonych źródeł.

Przypuszcza się, że złoża solanek o podobnym składzie jak w Kołobrzegu mogą występować pod obszarem gminy Ustronie Morskie. Przemawia za tym budowa geologiczna obszaru gminy. Dowodem na to jest fakt, że w XIII wieku w Kukini była ważona sól pochodząca ze źródła solankowego leżącego w okolicy tej wsi.

Źródło solankowe "Parkowe" przy ul. Rodziewiczówny

Solanka kołobrzeska stanowi podstawowe tworzywo wykorzystywane do zabiegów leczniczych, przede wszystkim do kąpieli solankowych w basenach leczniczych istniejących na terenie uzdrowiska, kąpieli solankowych w wannie oraz do leczenia wziewnego.

Dla zapewnienia właściwej eksploatacji źródeł powołano w roku 1964 Uzdrowiskowy Zakład Górniczy. Zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29.03.1991 r. dla złoża leczniczych wód mineralnych utworzono obszar górniczy "Kołobrzeg II", wpisany do rejestru obszarów górniczych Wyższego Urzędu Górniczego.