Storczykowate (Orchidaceae) są jedną z najliczniejszych rodzin wśród roślin naczyniowych. Występują we wszystkich niemal strefach klimatycznych i środowiskach, od tropikalnych lasów deszczowych do okołobiegunowej tundry. Liczbę ich gatunków ocenia się na około 20 000. Najliczniej i najbardziej okazałe storczyki spotykamy w tropikach, jednak i w Polsce występuje ich wiele. Na terenie Polski zanotowano 53 gatunki tych roślin. Storczyki rosną także u nas, w Kołobrzegu i najbliższych okolicach. Dotychczas stwierdzono tu występowanie 13 gatunków tych roślin. Ze względu na ich rzadkość, wszystkie polskie storczyki podlegają ochronie prawnej.

Różnorodność siedlisk zajmowanych przez gatunki z rodziny Orchidaceae zadziwia swoim bogactwem. Storczykowate spotkać możemy od poziomu morza, po piętro alpejskie, od siedlisk okresowo bądź stale zalanych po skrajnie kserotermiczne, od występujących w pełnym nasłonecznieniu, po rosnące w pełnym ocienieniu. Występują one w czterech podstawowych rodzajach siedlisk: w zbiorowiskach łąkowych i murawowych, na torfowiskach, w lasach liściastych i mieszanych oraz w borach sosnowych i świerkowych.

Listera jajowata (Listera ovata)

Dorasta do 80 cm. Pęd poniżej liści jest kanciasty, gładki, ponad liśćmi zaś obły, gęsto omszony, zielony do brudnobrązowego. Zazwyczaj występują dwa liście eliptycznojajowate, zielone, o zmiennym kształcie i wielkości, ponad nimi dwa listki przysadkowe. Kwiaty niepozorne koloru zielonoczerwony, ma na warżce kanał biegnący od jej rozcięcia aż do nasady, wypełniony nektarem. Kwiaty zapylane są przez owady - błonkówki i chrząszcze. Listera jajowata rośnie najczęściej na podmokłych, nawapiennych łąkach oraz w lasach olszowych, na przydrożach i w parkach. Preferuje gleby wilgotne, umiarkowanie żyzne i żyzne, obojętne lub zasadowe. Pojawia się zwykle w kwietniu, czasem już pod koniec marca, kwitnie od końca maja do lipca.

Listera sercowata (Listera cordata)

Niewielka roślina o delikatnym, prostym pędzie do 30 cm wysokości, jajowatych, ostrych, zielonych liściach i drobnych zielonoczerwonych kwiatach. Kłącza delikatne, nitkowate, korzenie nieliczne. Kwiaty zapylane przez owady. Jest gatunkiem bardzo zmiennym pod względem barwy okwiatu i pędu. Rośnie w borach sosnowych i świerkowych, na glebach świeżych, zwykle ubogich, kwaśnych, często pomiędzy pędami borówek i bażyn. Na Pomorzu rośnie w bażynowych borach nadmorskich, na cienkiej warstwie kwaśnej próchnicy przykrywającej piaski. Pojawia się na przełomie marca i kwietnia, kwitnie od początku maja do końca czerwca.

Podkolan zielonawy (Platanthera chlorantha)

Dorasta do 50 cm, roślina o pędzie prostym z wyraźnie wystającymi nerwami. Gdy nie kwitnie stosunkowo trudno go znaleźć ponieważ z ziemi wyrastają tylko dwa lancetowate liście (rzadziej więcej). Białozielone kwiaty są podobne pokrojem do kwiatów podkolana białego, jednak zwykle nieco większe. Kwiaty produkują alkohol bzowy przywabiający motyle nocne z rodziny Noctuidae. Motyle - przystosowane do zapylania kwiatów podkolana, sięgając do nektaru zgromadzonego w wąskiej ostrodze kwiatu, mogą wsunąć pomiędzy pylniki nawet całą głowę. Często na powierzchni ich oczu przylepiają się pyłkowiny i w ten sposób przenoszone są na znamię innego kwiatu. Podkolan zielonawy rośnie w lasach liściastych, buczynach, grądach i ciepłych dąbrowach, zaroślach, czasem na łąkach. Preferuje gleby wilgotne i żyzne, zasobne w węglan wapnia. Kwitnie od maja do lipca.

Podkolan biały (Platanthera bifolia)

Jest rośliną dorastającą do 70 cm, o naprzeciwległych lancetowatych liściach i średniej wielkości kwiatach. Kwiaty białe lub białożółtawe. Pyłkowiny ułożone równolegle. Zapylany jest przez motyle nocne z rodziny zawisaków, przywabione silnym zapachem estrów aromatycznych wydzielanych przez te kwiaty. Występuje na żyznych i umiarkowanie żyznych glebach w różnych typach lasów, głównie w widnych liściastych lasach, choć może rosnąć i na łąkach. Pojawia się pod koniec kwietnia lub na początku maja, kwitnie w maju i czerwcu.

Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helloborine)

Ma pęd obły, dołem nagi, górą krótko owłosiony, zielony do brudnoczerwonego, dorastający do 100 cm. Liście są lancetowate, szerokie, oliwkowe lub jasno zielone, spiralnie umieszczone na pędzie. Kwiaty średniej wielkości przyjmują barwę od różowej do zielonkawej. W nektarze kruszczyka szerokolistnego znajdują się pewne związki narkotyczne lub trujące, powodujące, że owad po pewnym czasie staje się otępiały, a jego reakcje są spowolnione. Powoduje to, że owad przebywa dłużej na mało atrakcyjnym dla niego kwiecie, zwiększając znacznie szansę zapylenia. Dla owada sytuacja ta jest już mniej korzystna, ponieważ otępiały łatwiej pada ofiarą drapieżników. Kruszczyk szerokolistny jest gatunkiem bardzo zmiennym, zarówno pod względem pokroju rośliny, jak i barwy kwiatów. Rośnie w żyznych lasach liściastych i sosnowych, na wydmach nadmorskich i łąkach. Kwitnie od czerwca do września.

Kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens)

Łodyga od 10-80 cm, czerwonawo zabarwiona, górą krótkoowłosiona. Liście zielone z czerwoną nerwacją, po spodniej stronie kolor może wpadać w odcień purpurowy, 4-9 na pędzie, rozmieszczone naprzeciwlegle. Kwiatostan wielokwiatowy, raczej luźny, 4-25 cm. Kwiaty różowopurpurowe do brunatnopurpurowych, wonne, na krótkich szypułkach. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Występuje w widnych lasach i zaroślach oraz na ich obrzeżach, na trawiastych i skalistych zboczach zwłaszcza na podłożu wapiennym.

Kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis)

Inne nazwy: stoplamek szerokolistny, storczyk szerokolistny. Jest byliną osiągającą 50 cm wysokości. Cechą charakterystyczną jest prosta łodyga, pusta w środku. Liście ma jajowo-lancetowate,na liściach często występują liczne plamki - stąd nazwa rośliny (stoplamek). Kwiaty mają zróżnicowaną barwę od fioletowopurpurowej po prawie białą, zebrane są w grono na końcu łodygi. Spotykany na wielu stanowiskach na wilgotnych glebach torfowych na skrajach lasów oraz wilgotnych łąkach.

Kukułka plamista (Dactylorhiza maculata)

Inna nazwa: stoplamek plamisty. Spotykany jest na wielu stanowiskach na terenie całego kraju. Ma liście lancetowate, ciemnozielone, fioletowo lub brązowo plamiste. Kwiaty blado różowe z purpurowym rysunkiem, czasem pachnące; pęd prosty, obły z nieco wystającymi nerwami, zielony, górą może być czerwono nabiegły. Dorasta do 100 cm. Liście pojawiają się w końcu marca - na początku kwietnia, a pełnia kwitnienia przypada na przełom czerwca i lipca. Rośnie głównie na pastwiskach i ubogich łąkach, na glebach kwaśnych i mało zasobnych w składniki pokarmowe. W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się spadek liczby stanowisk (lub wyraźny ubytek liczebności osobników na stanowiskach). Gatunek narażony na wyginięcie.

Kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata)

Inna nazwa: stoplamek krwisty. Osiąga nieco większe rozmiary od poprzedniego gatunku, ale spotykany rzadziej. Dorasta do 100 cm. Ma wąskie, lancetowate liście, zwykle wzniesione ku górze. Jest wyjątkowo zmiennym gatunkiem pod względem pokroju, wielkości i kształtu liści. Mogą one być łukowato wygięte, zielone lub zielonożółte, gładkie, bez plam, albo z wierzchu lub obustronnie plamiste, czasami całe jednolicie fioletowe lub czerwone. Kwiaty czerwone, bladoróżowe lub żółte, w zależności od podgatunku. Wymaga ochrony czynna stanowisk występowania np. przez wykaszanie wilgotnych łąk lub prowadzenie na nich ekstensywnego wypasu bydła. W przeciwnym razie stopniowo ustępuje z zajmowanych stanowisk.

Kukułka Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii)

Jest rośliną dorastającą do 30 cm, o 3-6 lancetowatych, szerokich liściach właściwych, pokrytych plamkami. Najniższy liść tępo zakończony. Kwiaty są bladoróżowe z bordowym rysunkiem, znamię pokryte jest lepką, bogatą w glukozę substancją przywabiającą owady. Jedynie robotnice pszczoły miodnej potrafią się dostać do nektaru, zabierając jednocześnie kilka lub nawet kilkanaście pyłkowin. Rośnie przede wszystkim w żyznych lasach liściastych (np. w olsach), na podmokłych łąkach i torfowiskach, na glebach żyznych.

Tajęża jednostronna (Goodyera repens)

Jest niewielką rośliną (do 30 cm wysokości) o zielonym, miękko owłosionym pędzie, zimozielonych, srebrzystozielonych liściach zebranych w rozetę oraz niepozornych, białożółtych kwiatach. Rośnie w lasach sosnowych i świerkowych, na glebach świeżych, ubogich i umiarkowanie żyznych, o kwaśnym odczynie. Liście tajęży zachowują się przez całą zimę, znosząc nawet mrozy do -15 st. C. Kwitnie w lipcu i sierpniu.

Gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis)

Oryginalny, bezzieleniowy, pozbawiony liści storczyk. Roślina ta, pozbawiona chlorofilu, żyć może wyłącznie dzięki pasożytnictwie na grzybach, od których pobiera wodę, sole mineralne i substancje organiczne. Kłącze gnieźnika pokryte jest gęsto splątanymi ze sobą korzeniami, co przypomina ptasie gniazdo - stąd nazwa rośliny. Zakwita dopiero po 9 latach rozwoju pod ziemią. Kwitnie od drugiej połowy maja do czerwca.

Wątlik błotny (Hammarbya paludosa)

Dorasta jedynie do 20 cm. Liście jajowate lub podługowate, mięsiste. Rośnie na torfowiskach przejściowych lub w wilgotnych zagłębieniach śródwydmowych. Występuje na glebach mokrych, zwykle ubogich, o kwaśnym i bardzo kwaśnym odczynie. Kwiaty bardzo małe, zielone lub zielonożółte. Brak danych na temat mechanizmów zapylania - prawdopodobnie jest gatunkiem samopylnym. Kwitnie w lipcu i sierpniu.