Bylina. Roślina pnąca. Liście naprzemianległe, jasnozielone i długoogonkowe. Okrągławe i jajowato-trójkątne z sercowatą nasadą, na szczycie tępe. Na brzegu blaszka liściowa drobnoząbkowana i dlatego szorstka. Kwiaty zebrane w pęki w kątach liści. Okwiat jasnożółty, grzbiecisty, rurkowaty, rozdęty u nasady, 1-wargowy, o długości 2 cm. Kwitnie w miesiącach maj-lipiec.
Gatunek ten przywiązany jest do łęgów topolowo-wierzbowych, ale pojawia się chętnie również na siedliskach ruderalnych. Preferuje gleby zasobne, o odczynie zasadowym, szczególnie w miejscach o ekspozycji ze składową południową, co najwyżej słabo zacienionych.

Występuje w dolinach Odry i Wisły oraz w ich sąsiedztwie, poza tym w rozproszeniu. Jest gatunkiem od dawna uprawianym jako surowiec zielarski w całej niemal Europie. Pochodzi z obszaru przyśródziemnomorskiego, jednak uprawiany i łatwo dziczejący, zachował prawdopodobnie naturalne stanowiska tylko na wschodzie i południowym wschodzie Europy.
Kokornak powojnikowy jest szczególnie interesujący ze względu na wytwarzanie charakterystycznych kwiatów pułapkowych, będących częstym obiektem opisów botanicznych. Zwężona rurka korony kwiatu, pokryta jest wewnątrz sztywnymi włoskami, skierowanymi ukośnie do wnętrza. Owady łatwo dostają się do wnętrza, a nie mogąc się wydostać zapylają słupek pyłkiem przyniesionym z zewnątrz, a następnie zostają obsypane pyłkiem kwiatu. Wtedy włoski w rurce korony więdną i owad może się uwolnić.
Dane piśm. wskazują że A.clematitis kiełkuje nieprzewidywalnie (tylko w 17-24%, rozrzut od 30 do ok. 1300 dni). Z obliczeń wychodzi, że z każdych 100 wysianych późną jesienią nasion można na wiosnę oczekiwać TRZECH roślin.

Roślina cenna dla Pomorza Zachodniego.