Wzniesione rośliny zielne o wysokości od 20 do 60 (90) cm. Liście nawodne, zielono-modre, o blaszce wąsko-eliptycznej do jajowato-lancetowatej, ostrej, o wymiarach 6-7,5×1-1,4 cm, ostro zwężającej się w dłuższy ogonek. Kwiaty zebrane w wiechę, składającą się w każdym okółku z (3-) 4-6 rozgałęzień i szypułek, osiągającą długość 30-40 cm. Kwiaty różowopurpurowe do bladofioletowych, z przodu spiczasto wyciągnięte, o średnicy około 1,2 cm.
Gatunki podobne: żabieniec babka wodna, od którego różni się przede wszystkim kształtem blaszek liściowych i kolorem płatków korony kwiatu.

Żabieniec lancetowaty jest wieloletnią, błotnopączkową rośliną zielną. Zasiedla brzegi rzek i zbiorników wodnych. Kwitnie po wynurzeniu liści, od czerwca do sierpnia.