Wstecz

Siedliska przyrodnicze wymagające ochrony

*91D0 Bory i lasy bagienne


Są to lasy szpilkowe i liściaste na wilgotnym i mokrym podłożu torfowym, z trwale wysoko położonym lustrem wody, w niektórych przypadkach usytuowanym wyżej niż na otaczającym terenie. Woda jest zawsze uboga w związki odżywcze, związana z obecnością torfowisk wysokich i kwaśnych torfowisk przejściowych. Zbiorowiska budowane głównie przez brzozę omszoną, kruszynę pospolitą, sosnę zwyczajną, sosnę drzewokosą Pinus x rhaetica, kosodrzewinę i świerk pospolity oraz gatunki specyficzne dla oligotroficznych i mezotroficznych terenów bagiennych, w tym gatunki z rodzajów Sphagnum spp., Carex spp. i Vaccinium spp. W Polsce typ wybitnie niejednorodny z przyczyn fitogeograficznych i lokalnosiedliskowych.

podtyp: *91D0-1 Brzezina bagienna
Brzezina bagienna ma główny obszar występowania w północno-zachodniej części Europy, pozostającej pod silnym wpływem klimatu atlantyckiego. W Polsce osiąga wschodnią granicę swego zasięgu. Rozwija się w bezodpływowych obniżeniach terenu, z lustrem wody blisko powierzchni, wypełnionych najczęściej płytką warstwą kwaśnego torfu przejściowego lub murszu. Pod warstwą organiczną występują piaszczysto-gliniaste utwory moreny dennej.
Gleby mają charakter stagnogleju, zawsze kwaśny odczyn i niską trofię. Siedlisko może zajmować duże powierzchnie w stosunkowo płytko zatorfionych zaklęśnięciach terenu lub też tworzyć różnej szerokości pasy na obrzeżach pokładu torfu wysokiego. W miejscach, gdzie na torfowisku wysokim intensywnie zachodzą procesy murszenia (np. wzdłuż rowów odwadniających), siedlisko ma wtórną genezę.

Płaty brzeziny bagiennej wyróżniają się luźnym drzewostanem, zwykle dwuwarstwowym, z wyraźną dominacją brzozy omszonej, domieszką sosny, świerka (rosnącego poza naturalnym zasięgiem), czasem buka. Warstwa krzewów jest zwarta i składa się głównie z kruszyny oraz podrostu drzew. Runo zielne ma zwarcie do 80% i przeważa w nim borówka czernica, z średnią ilościowością występują: bagno zwyczajne, borówka bagienna, widłak jałowcowaty, paprocie, nerecznica szerokolistna, nerecznica krótkoostna.
Warstwa mszysta pokrywa do 90% powierzchni, budują ją: rokietnik pospolity, gajnik lśniący, płonnik pospolity oraz w niewielkiej ilości torfowce - Sphagnum capillifolium, torfowiec kończysty, torfowiec bagienny, Sphagnum russowii. Ogólnie fitocenozy są ubogie florystycznie - w płatach najczęściej występuje około 20 gatunków.

Reprezentatywne gatunki:
widłak jałowcowaty, nerecznica szerokolistna, borówka czernica, siódmaczek leśny, bagno zwyczajne, borówka bagienna, rokietnik pospolity, gajnik lśniący.

podtyp: *91D0-2 Bór sosnowy bagienny
Sosnowy bór bagienny występuje w miejscach z bardzo wysokim poziomem stagnujących wód gruntowych pochodzenia opadowego. W stanie naturalnym zwierciadło wody nie opada poniżej 50 cm pod powierzchnię terenu. W podłożu mogą występować ubogie piaski różnego pochodzenia lub gliny morenowe, na których odłożona jest warstwa silnie kwaśnego (pH 3,5-4,5), oligotroficznego torfu typu wysokiego, o różnej miąższości. W zależności od grubości warstwy torfu, gleby boru bagiennego powstają jako gleby gruntowo-glejowe torfowe lub gruntowo-glejowe torfiaste.
Rozwój boru bagiennego na żywym torfowisku wysokim ograniczony jest do wąskiego pasa u podstawy i niższych partii zboczy kopuły torfowiska, gdzie lepszy drenaż umożliwia rozwój drzew. Na torfowiskach wysokich, które z przyczyn naturalnych lub antropogenicznych cechuje deficyt wody, bór porasta zbocza kopuły i całą powierzchnię wierzchowiny, kończąc ciąg sukcesyjny torfowiska wysokiego. Inicjalne i dojrzałe postaci boru występują ponadto za pasem otwartych mszarów wokół lądowiejących zbiorników dystroficznych i w stale podtopionych obniżeniach międzywydmowych wydm śródladowych i nadmorskich. Fitocenozy boru mogą zajmować stosunkowo niewielkie powierzchnie, tworzy rozległe płaty w bezodpływowych nieckach w całości wypełnionych torfem wysokim lub też wchodzić w skład rozległych kompleksów torfowych.

Fitocenozy boru bagiennego maja zasadniczo budowę czterowarstwową. W warstwie drzew, która jest niska, luźna lub średnio zwarta, dominuje sosna zwyczajna. Poza nią rośnie brzoza omszona, rzadziej świerk. Warstwa krzewów jest słabo rozwinięta, natomiast runo bardzo bujne. Budują je głównie krzewinki, jak: bagno zwyczajne, borówka bagienna, żurawina błotna, ponadto wełnianka pochwowata, w niewielkiej ilości borówka czernica, niekiedy trzęślica modra. W warstwie mszystej licznie rosną torfowce, mchy właściwe występują w mniejszości. Fitocenozy są skąpogatunkowe - w płatach jest najczęściej około 20 gatunków.

Reprezentatywne gatunki:
*bagno zwyczajne, *borówka bagienna, wełnianka pochwowata, żurawina błotna, Sphagnum magellanicum, S. capillifolium, w regionie przymorskim wrzosiec bagienny, woskownica europejska.

* gatunki charakterystyczne z fitosocjologicznego punktu widzenia