Ważniejsze zabytki
Na terenie gminy znajdują się liczne stanowiska archeologiczne - osady oraz cmentarzyska z okresu średniowiecza:
Dygowo - cechowy dom rzemiosła, obok dom nr 11/12, szachulcowy, XVIII/XIX w. Nr rej. 381/64
Włościbórz - kurhan leżący przy drodze leśnej w odległości 1 km od zabudowań wsi. Chronologia: VII- poł. IX w.
Bardy - grodzisko z VIII-IX w. wyżynne, dwuczłonowe, koliste z czytelnym wałem do 10 m wysokości, warstwą kulturową i materiałem archeologicznym, datującym obiekt na okres wczesnośredniowieczny (VII-IX/X w.) - położone 1,7 km na wschód od Bardów. Był to plemienny gród usytuowany na krawędzi wysoczyzny w sąsiedztwie rzeki. Pow. 0,66 ha (oddz. 172o leśn. Włościbórz ).
cmentarzysko kurhanowe - położone 0,4 km na północny zachód od grodziska w Bardach, składające się z 10 mogił nieregularnie kolistych o wys. 4-7 m. przykład zachowanych pozostałości słowiańskiego kultu zmarłych w okresie wczesnośredniowiecznego. VIII/IX w. Pow. 3,22 ha (oddz. 172c leśn. Włościbórz).
osada przyzagrodowa - położona bezpośrednio na zachód i północny zachód od grodziska w Bardach, z warstwą kulturową, śladami domostw naziemnych i ziemianek. Bogaty materiał archeologiczny (m.in. fragmenty ceramiki, bursztyn, przedmioty żelazne) datowany na okres wczesnośredniowieczny (VII/IX-IX w.). Pow. 0,30 ha (oddz. 172r leśn. Włościbórz).
osada - położona bezpośrednio na południowy zachód od pn. skraju wsi, ok. 50 m na zachód od drogi prowadzącej z Bard w kierunku Pobłocia.
2 połowa XI-XII w. Pow. 0,66
ha. L-ctwo Włościbórz oddz. 172o
Włościbórz
trzy osady z okresu wczesnego średniowiecza leżące w pobliżu wsi (oddz. 139g, 156m Nadl. Gościno)
Dygowo
osada otwarta o wymiarach 80x50 m położona na terenie żwirowni w odległości 1 km na północny wschód od zabudowań wsi, o 100 m od drogi Dygowo - Wrzosowo.
Kłopotowo
grodzisko nizinne położone na nieznacznym wzniesieniu przylegającym do doliny rzeki Parsęty, usytuowanym w odległości 1,5 km na wschód od zabudowań wsi Kłopotowo. Wymiary 40-50x120 m, wysokość 5-7 m. Grodzisko dwuczłonowe ze słabo czytelnym wałem i fosą. Warstwa kulturowa i materiał archeologiczny z okresu wczesnośredniowiecznego; 2 poł. IX- X w. Pow. 2,86 ha (oddz. 88d leśn. Karlino).
cmentarzysko kurhanowe - położone 1,5 km na wschód od zabudowań wsi Kłopotowo, bezpośrednio na południowy wschód od grodziska. 10 nasypów kolistych, przykład zachowanych pozostałości słowiańskiego kultu zmarłych w okresie wczesnośredniowiecznym. Pow. 0,81 ha (oddz. 87h leśn. Karlino).
Lubiechowo
Grodzisko wyżynne, dwuczłonowe kształtu podkowiastego. Doskonale zachowane osiedle obronne Słowian z okresu wczesnośredniowiecznego (VIII-IX w.). Pow. 2,31 ha (oddz. 115f leśn. Karlino).
Piotrowice
osada leżąca na lewym brzegu Parsęty, ok. 2 km na północ od północnego skraju zabudowań wsi i 0,7 km na południowy zachód od wsi Pyszka. Chronologia IX - X w.
Pustary
grodzisko stożkowate, położone na wzgórzu, bezpośrednio na północ od drogi prowadzącej z Bogucina do Pustar. Wymiary: podstawa 30x33 m, wysokość 3,5-4,0 m. Chronologia XII-XIV w. Pow. 0,44 ha (oddz. 187ax Leśn. Świelubie).
Rościęcino
Grodzisko wyżynne typu cyplowego z wałem poprzecznym i fosą. Warstwa kulturowa i materiał archeologiczny z okresu wczesnośredniowiecznego (VII-1poł. IX w.). pow. 0.40 ha. L-ctwo Świelubie oddz. 264f.
Świelubie
grodzisko nizinne z X w. w kształcie nieregularnego owalu, położone w dolinie Parsęty nad prawym brzegiem rzeki, wymiary 50x80 m, wysokość 3 m. Pow. 1,39 ha (oddz. 173f Leśn. Świelubie).
cmentarzysko kurhanowe z IX w. złożone z 100 mogił, z ciekawymi zabytkami skandynawskimi leżące na zachód od drogi prowadzącej z Bard do Pobłocia (oddz. 172m, 173b Nadl. Gościno).
osada leżąca przy prawym brzegu Parsęty z X-XII w. (oddz. 176k Nadl. Gościno).
Zabytkowe obiekty sakralne
Czernin - Kościół filialny p. w. Wniebowzięcia NMP.
Gotyk, przyjmuje się, że został wzniesiony w XV w. W XVII w. został poważnie rozbudowany, a w XIX w. oraz w roku 1927 odrestaurowany. Kościół jest orientowany, murowany z cegły, jednonawowy, z niewydzielonym prezbiterium, od strony zachodniej wzniesiono wieżę. Zachowany zabytkowy wystrój stanowią: barokowy ołtarz datowany na XVIII w. z płaskorzeźbą Ostatniej Wieczerzy oraz ambona (XVII w.). Nr rej. 129/56.
Kłopotowo - Kościół filialny pw. Świętego Andrzeja Apostoła, poewangelicki. Zbudowany z cegły i kamieni polnych w XIII w, przebudowany na przełomie XV i XVI w., gotyk. Nr. rej. 131/56.
Wrzosowo - Kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego, XIII w., styl gotycki. Zbudowany z cegły i kamienia polnego. Wyposażenie kościoła stanowią cenne zabytki ruchome. W murach kościoła wmurowane kamienie młyńskie. Nr rej. 65/46.
|
Świelubie
