Roślina wieloletnia o wzniesionym na 20-90 cm pędzie, szerokich, spiralnie osadzonych liściach i średniej wielkości, różowozielonawych kwiatach.
Kwiatostan, o długości 3-35 cm, składa się przeciętnie z kilku do kilkudziesięciu kwiatów. Pojedynczy kwiat jest niewielki (do 1cm średnicy), o kolorze zielonkawym, z fioletowoczerwonym odcieniem. Kwitnie od czerwca do września.
Nektar kruszczyka zawiera związki chemiczne, które wykazują działanie narkotyczne na zapylające je owady. Działanie nektaru polega na spowolnieniu ruchów owadów, przez co przebywają one dłużej na kwiatach, a tym samym zwiększają szansę na zapylenie.
Kruszczyk zimuje w postaci kłącza (skróconej, podziemnej łodygi). Rośnie w żyznych lasach liściastych, często np. w łęgach olszowo-jesionowych i w żyznych buczynach. Jako jeden z nielicznych storczyków, wykazuje pewną preferencję do miejsc zmienionych przez człowieka. Pojawia się np. na stoczyskach dawnych bindug lub poboczach dróg.