Torfowiska - biocenozy, które zachowały znaczny stopień naturalności, są cennym elementem młodoglacjalnego krajobrazu bliższych i dalszych okolic Kołobrzegu, zwłaszcza obszarów na wododziale i w zlewni Parsęty, cechujących się wyjątkowo licznym występowaniem mokradeł i bagien różnego typu. Związane to jest z młodoglacjalnym charakterem krajobrazu i postępującymi procesami lądowienia jezior oraz rozwoju torfowisk w zagłębieniach morenowych i rynnach rzecznych.

Pałka szerokolistna

Torfowiska niskie - rozwinęły się w obniżeniach terenowych - dolinach rzecznych, rynnowych jeziorach i w basenach różnego kształtu, w siedliskach żyznych, w zasięgu wód płynących i zalewowych. Niektóre podścielone są pokładami gytii czyli osadów jeziornych, wskazujących na wcześniejsze występowanie zbiorników wodnych, które uległy wypłyceniu stwarzając warunki sprzyjające wkroczenia roślinności torfotwórczej. Kolejne stadia sukcesji roślinnej zapoczątkowują zbiorowiska szuwarowe - trzciny, pałek -szerokolistnej i wąskolistnej, oczeretu itp. Następnie wkracza roślinność turzycowiskowa z zespołami wielkich turzyc i mechowiskowa z udziałem mchów właściwych. Końcowymi zbiorowiskami klimaksowymi są zarośla wierzbowe i olszyny bagienne. Torfowiska niskie były od dawien dawna odwadniane systemem rowów melioracyjnych i zamieniane na użytki zielone - łąki i pastwiska.

Borówka bagienna

Torfowiska przejściowe - to przede wszystkim małe mszary o charakterze skąpożywnym, mezotroficznym z zapoczątkowaną często sukcesją w kierunku mszarów wysokich, ombrotroficznych, zasilanych wodami opadowymi, nie zawierającymi substancji mineralnych. Należą tu także trzęsawiska, nasuwające się kożuchem utworzonym z mchów torfowców na otwarte wody jezior, wykształcające z czasem gruby pokład torfu tworzący tzw. pło mszarne. Zbiorowiska roślinne mszarnych torfowisk przejściowych zachowały w wielu obiektach swój torfotwórczy charakter i znaczny stopień naturalności. Są to zbiorowiska mchów torfowców z udziałem wełnianki wąskolistnej, małych turzyc jak turzyca bagienna, oraz rzadkich gatunków jak bagnica torfowa i przygiełka biała. Stadium końcowe sukcesji stanowi brzezina bagienna - nazwa pochodzi od budującej drzewostan brzozy omszonej. Gatunkiem charakterystycznym jest borówka bagienna.

Bagno zwyczajne

Torfowiska wysokie - to mszary ombrotroficzne, małe - wypełniające kociołki polodowcowe na wyniesieniach morenowych, oraz duże torfowiska kopułowe typu atlantyckiego na wododziałach. W okolicach Kołobrzegu takie duże torfowiska wykształciły się na wododziale, oddzielającym od zlewni rzeki Parsęty część północną nizinną. Występują tu znane duże torfowiska kopułowe jak Warnie Bagno, Stramniczka, Kukinia (UE Kopuła), Wierzchomińskie Bagno (pow. Koszalin) a dalej na południowy wschód i południe, na grzbiecie moreny czołowej torfowiska Wierzchowo, Kusowskie Bagno (pow. Szczecinek), Brzezińskie Bagno (pow. Drawsko) i inne. Roślinność główną stanowią charakterystyczne dla torfowisk wysokich torfowce jak torfowiec magellański, torfowiec czerwonawy oraz wełnianka pochwowata, rosiczka okrągłolistna i krzewinki wrzosowatych: żurawina, modrzewnica zwyczajna - gatunki reliktowe, oraz związany z klimatem atlantyckim - wrzosiec bagienny, gatunek zagrożony. Na osuszonych torfowiskach wysokich rośnie bagienny bór sosnowy z borówką bagienną i bagnem zwyczajnym.

Rosiczka okrągłolistna

Do najcenniejszych zbiorowisk roślinnych na torfowiskach kopułowych, które zakończyły proces wzrostu należą fitocenozy z wrzoścem bagiennym - mszar wrzoścowy i mszarnik wrzoścowy. Występują tu obok wrzośca bagiennego i gatunków, o których była mowa już wyżej, takie rzadkie rośliny jak: bażyna czarna, wełnianeczka darniowa, rosiczki pośrednia i długolistna. O przesuszeniu wierzchnicy torfowej świadczy obecność porostów - licznych gatunków głównie z rodzaju chrobotków.
Naturalne zbiorowiska roślinne, przywiązane do określonych ekosystemów torfowiskowych ustąpiły w wielu miejscach pod wpływem antropopresji a ich miejsce zajęły zbiorowiska zastępcze, wkraczające samorzutnie na zdegradowane powierzchnie. Częściowo torfowiska zostały także celowo zagospodarowane jako użytki zielone bądź lasy gospodarcze.

Znaczenie torfowisk
Znaczenie przyrodnicze torfowisk wynika z faktu, że są to:
- cenne ekosystemy, w których zachodzą naturalne procesy torfotwórcze prowadzące do odkładania się pokładów torfów różnego typu, w zależności od rodzaju torfowiska,
- jednocześnie są to siedliska naturalnych fitocenoz, stanowiska rzadkich i reliktowych gatunków roślin oraz ostoje zwierząt.

W najbliższym sąsiedztwie Kołobrzegu cenne są następujące obiekty
- Stramniczka - duże torfowisko wysokie z bagiennym borem sosnowym i brzeziną bagienną, stanowisko wrzośca bagiennego, złoże z grubym pokładem torfu wysokiego (do 5 m miąższości), w znacznej części wyeksploatowane, z karierami wypełnionymi wodą, gdzie zachodzą sukcesje regeneracyjne,
- Dargocicki Mszar - śródleśny mszar przejściowy koło Dargocic, położony na wododziale Parsęty, oczko wodne otoczone płem mszarnym i brzeziną bagienną, stanowisko rzadkich, chronionych i zagrożonych gatunków roślin,
- Torfowisko Gąskowo i Kopuła - typowe torfowiska mszarne wysokie.

Tereny rozlewisk w Ekoparku Wschodnim

Cenne są także torfowiska uznane za użytki ekologiczne, jak np. Ekopark Wschodni w Podczelu - ostoja ptasia w programie NATURA 2000. Jest to zatopiona dolina torfowa z otwartą wodą, łozowiskami, pałczyskami i trzcinniskami - miejsce lęgów i bytowania wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych.

Złoża torfowe to pokłady substancji organicznej, które
- retencjonują ogromne zasoby wody, co ma duże znaczenie dla zatrzymania wody w krajobrazie, zwłaszcza ze względów biotycznych, gdyż wpływa na zasilanie w wodę i wilgoć przyległego terenu,

- odebrały z powietrza i trwale związały dwutlenek węgla, zmniejszając jego zawartość w atmosferze, po odwodnieniu złoża następuje bezpłomieniowe spalanie się pokładów torfu, co powoduje ponowny dopływ CO2 do powietrza,

- stanowią archiwum paleobotaniczne i archeologiczne - analiza pyłkowa na przykład pozwala odtworzyć historię lasów na przestrzeni dziejów po ustąpieniu lodowca, zaś zakonserwowane w torfie przedmioty użytkowe - zabytki archeologiczne, a niekiedy także zwłoki ludzkie (przykładem głowa 'Człowieka z Tollund' w Danii) świadczą o kulturze materialnej i wydarzeniach w przeszłości,

- zasoby różnych czynnych substancji o rozpoznanych i nierozpoznanych właściwościach mogą być wykorzystywane w lecznictwie i do różnych innych celów.

Znaczenie torfowiska w krajobrazie to

Ścieżka rowerowa w Ekoparku Wschodnim

- znaczenie obronne, co w przeszłości decydowało o budowaniu osad i grodów warownych w miejscach otoczonych niedostępnymi bagnami. Nawet w niedawnym wieku XX, mimo nowoczesnych technik wojennych, utajniono w 1962 r dzieło naukowe o torfowiskach Pomorza Szczecińskiego, gdyż zawarte tam dane o bagnach i moczarach uznano za tajemnicę wojskową ze względu na obronność kraju,

- duże walory turystyczne wynikają z atrakcyjności dzikich ostępów, jakie zachowały się wśród terenów zagospodarowanych i zaspakajają naturalną potrzebę człowieka kontaktu z piękną, nieskażoną przyrodą,

- znaczenie edukacyjne torfowisk, do których prowadzą ścieżki dydaktyczne, zwłaszcza obiekty, które zostały wyżej wymienione jako zasługujące na ochronę prawną.

Torfowiska wykorzystywane do celów gospodarczych jako
- złoża surowców - torfu i sapropeli były od dawna eksploatowane dla różnych celów - w przeszłości na opał, co obecnie jest prawnie zakazane jako marnotrawienie cennych substancji organicznych. Dopuszczalne jest natomiast wykorzystywanie torfów na cele nawozowe, jednakże w ograniczonym stopniu, przy spełnianiu wielu ograniczeń i zobowiązań formalnych. Pobieranie torfów na cele lecznicze jest najbardziej uzasadnione ze względu na walory terapeutyczne torfu, jest to jednocześnie bardzo oszczędna eksploatacja, gdyż pobierane są nieduże ilości, a zasoby złóż przewiduje się na długie lata eksploatacji,

- tereny produkcji drewna - zagospodarowane leśnie - to torfowiska odwodnione z wprowadzonymi nasadzeniami leśnymi, co można uznać za uzasadnione na obszarach gospodarczych pod warunkiem, że drzewostany odpowiadają warunkom siedliskowym, w zależności od rodzaju torfowiska nasadzenia olszowo-jesionowe - na złożach niskich, brzeziny - na torfowiskach przejściowych, bory sosnowe - na torfowiskach wysokich. W każdym jednak przypadku siedliskom takim grozi wtórne zabagnienie, co powoduje wymieranie drzewostanów,

- zmeliorowane złoża zamienione w użytki zielone - to przede wszystkim torfowiska niskie w dolinach rzecznych, które po odprowadzeniu wody systemem rowów i kanałów były zagospodarowywane jako łąki, przeorywane, obsiewane szlachetnymi mieszankami traw i roślin motylkowatych. Prowadziło to do przerwania procesów torfotwórczych, przyspieszenia rozkładu masy organicznej i mineralizacji, osiadania złóż, erozji oraz do wielu innych następstw zmieniających charakter całego ekosystemu. Obecnie zarzucono gospodarkę łąkarską na tych terenach, co sprzyja samorzutnemu rozwojowi ziołorośli i wkraczaniu zarośli wierzbowych. Niestety w ten sposób znikają siedliska fauny przywiązanej do fitocenoz łąkowych,

- użytkowanie ogrodnicze - pod warzywa i rolnicze - jako pola orne jest kierunkiem krótkotrwałym, gdyż stała uprawa gleby torfowej, osuszanej i oranej powoduje bardzo szybki rozkład i niszczenie coraz głębszych pokładów torfu do ich zupełnego wyczerpania, odsłania się ilaste lub piaszczyste dno misy torfowiska nie nadające się do dalszego użytkowania. Jednakże zagospodarowanie rolnicze może być dobrym sposobem zagospodarowania powierzchni po eksploatacji przez wprowadzenia roślin na duże odkryte powierzchnie martwego, surowego torfu.

Skutki odwodnienia i eksploatacji torfowisk są trudne do odwrócenia:
- obiekty zdegenerowane przez eksploatację i odwodnienie - to nieużytki wymagające renaturyzacji przez zatrzymanie wody w rowach odwadniających, niekiedy przez zatopienie całej powierzchni, przez zdjęcie warstwy roślinności obcej, która opanowała dany nieużytek a wprowadzenie roślinności odpowiadającej warunkom siedliska. Warunkiem uzyskania zgody na pozyskiwanie torfu jest obowiązek późniejszego zagospodarowania powierzchni poeksploatacyjnych,

- potorfia w formie dołów poeksploatacyjnych to siedliska, w których może następować sukcesja regeneracyjna, jeżeli cały ekosystem zachował cechy naturalności. Interesujące tego przykłady można obserwować na opisanych torfowiskach mszarnych na przykład z roślinnością wrzosowiskową,

- torfowiska wyeksploatowane to przestrzenie do zagospodarowania jako zbiorniki retencyjne, składowiska odpadów i inne, co wymaga jednak rozwiązań technicznych bardzo dobrze opracowanych, by takie zbiorniki nie stały się źródłem szkodliwych oddziaływań na środowisko. Ostrzeżeniem mogą być przykłady zrzutu ścieków na torfowiska, jakie latami miało miejsce na obszarze rynny torfowej w okolicach radzieckiego lotniska w Bagiczu, gdzie wystąpiło katastrofalne zjawisko hipertrofii - przeżyźnienia siedliska, prowadzące do wymierania naturalnych fitocenoz przy jednoczesnym rozwijaniu się gigantycznych okazów roślin, które potrafiły wykorzystać nadmiar azotu.

Nierzadkie jest niekontrolowane odprowadzanie ścieków na małe torfowiska w sąsiedztwie gospodarstw, co spowodowało zniszczenie bardzo cennych obiektów, które wcześniej wyróżniały się osobliwą roślinnością. W takich warunkach giną nie tylko zbiorowiska roślinne, lecz podlegają szkodliwym zmianom całe złoża torfów w skutek zanieczyszczenia.