Apotecjum - owocnik typu miseczki o otwartej warstwie rodzajnej (hymenium). Występuje u grzybów z klasy workowców, także u formy lichenizującej (porosty). Może mieć kształt kolisty, kanciasty, nieregularny, wydłużony, gwiazdkowato lub widełkowato rozgałęziony.

Biocenoza - to naturalny zespół populacji organizmów żywych danego środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków, ale powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi, tworząc całość, która pozostaje w przyrodzie w stanie dynamicznej równowagi. Biocenoza wraz ze środowiskiem fizycznym to ekosystem.

Biotop - nieożywione środowisko życia organizmów różnych gatunków (biocenozy).

Bielicowanie - to proces glebotwórczy charakterystyczny dla mało aktywnych biologicznie, ubogich w składniki pokarmowe gleb piaskowych w borach klimatu wilgotnego, umiarkowanego i chłodnego. Bielicowanie polega na wypłukiwaniu z górnych części gleby (z poziom eluwialnego) niektórych produktów rozkładu minerałów glebowych, głównie tlenków i wodorotlenków glinu i żelaza, krzemionki, fosforu, manganu i in., przemieszczaniu ich w dół i wytrącaniu w środkowej części profilu (w poziomie iluwialnym). Górne warstwy gleby, zubożone w te składniki, ulegają charakterystycznemu wybieleniu (stąd polska nazwa procesu i typu gleby), a poziom wzbogacony uzyskuje barwę rdzawą, aż do czarnej i zostaje mniej lub bardziej silnie scementowany.

Bindaż - kryty chodnik zamknięty półkolistą kratownicą, podtrzymującą pnącza lub gałęzie drzew, charakterystyczny dla ogrodów XVI i XVII w.

Borealne gatunki roślin czyli takie, które występują głównie na północnym wschodzie Europy. To m.in. takie rośliny jak czermień błotna, siedmiopalecznik błotny, tajęża jednostronna, turzyca życicowa i ukwap dwupienny. Niektóre z nich przetrwały tu od schyłku zlodowaceń i uważane są za relikty glacjalne.

Bór bażynowy - sosnowy bór występujący na wydmach nadmorskich w wąskiej strefie pobrzeża polskiego Bałtyku. Występuje on na piaskach wydmowych różnego wieku, o różnym stopniu rozwoju procesu glebowego. Stanowi pionierskie zbiorowiska sośnin o niskiej jakości drzewa. Drzewa pod wpływem stałych wiatrów nadmorskich mają nieregularne, jednostronnie ukształtowane korony i powykręcane konary. Zdarza się, że bory takie zasypywane są przez ruchome wydmy, powstaje "martwy las". W Polsce Słowiński Park Narodowy.

W runie występuje mała liczba gatunków. Są wśród nich typowe gatunki borowe. Charakterystyczną cechą zespołu jest też przechodzenie tu niektórych roślin naszych wydm nadmorskich.

Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest to lista taksonów (w ogromnej większości w randze gatunków) zagrożonych na terenie Polski wyginięciem, a także tych, które już wyginęły. Obejmuje takie grupy organizmów, jak: rośliny naczyniowe, mchy, wątrobowce i glewiki, porosty, glony, grzyby (wielkoowocnikowe) i śluzowce występujące w XIX i XX wieku na terenie Polski w jej obecnych granicach. Jest to pełny rejestr gatunków zagrożonych, wraz z ich klasyfikacją do odpowiednich kategorii zagrożenia opracowany przez Instytut Botaniki im. prof. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
Kategorie zagrożenia gatunków oznaczone są skrótem literowym i zdefiniowano je następująco:
- Ex - wymarłe i zaginione - gatunki, których występowanie w Polsce, mimo ponownych poszukiwań, nie zostało potwierdzone na stanowiskach gdzie je zbierano, ani na innych, podobnych miejscach.
- E - wymierające - gatunki zagrożone wymarciem, których przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.
- V - narażone - gatunki, które zapewne przesuną się w najbliższej przyszłości do kategorii wymierających, jeśli będą nadal działać czynniki zagrożenia.
- R - rzadkie - gatunki o ograniczonych zasięgach geograficznych, o małych obszarach siedliskowych lub też występujące na rozległym obszarze, ale w dużym rozproszeniu.
- I - o nieokreślonym zagrożeniu - gatunki, o których wiadomo tylko, że są wymarłe, zaginione, wymierające, narażone lub rzadkie, a więc zagrożone, lecz brak dostatecznej informacji, aby zaliczyć je do jednej z tych kategorii.

Dyrektywa Ptasia - potoczna nazwa dyrektywy Unii Europejskiej nr 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków. Razem z Dyrektywą Siedliskową stanowi podstawę europejskiego systemu ochrony przyrody Natura 2000.

Dyrektywa Ptasia składa się z 19 artykułów i 5 załączników, które precyzują metody jej realizacji.
Celami Dyrektywy są:
- ochrona przed wyginięciem wszystkich istniejących współcześnie populacji ptaków występujących w stanie dzikim w UE
- prawne uregulowanie handlu i odłowu ptaków
- przeciwdziałanie pewnym metodom ich odłowu i zabijania

Załącznik nr 1 to lista 182 gatunków ptaków, które powinny być chronione, a podstawowym sposobem ochrony tych gatunków jest ochrona siedlisk.

Dyrektywa Siedliskowa - potoczna nazwa Dyrektywy Unii Europejskiej nr 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, będącej elementem prawa Unii Europejskiej. Razem z Dyrektywą Ptasią stanowi podstawę europejskiego systemu ochrony przyrody Natura 2000.

Dyrektywa wskazuje "ważne dla całej Europy" gatunki roślin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych:
- dla których państwa członkowskie zobowiązane są powołać obszary ich ochrony (obszary Natura 2000)
- które państwa członkowskie zobowiązane są chronić przez ścisłą ochronę gatunkową,
- które będąc przedmiotem zainteresowania Unii Europejskiej, podlegając gospodarczemu użytkowaniu, jednak mogą wymagać kontroli.

Gatunki obce geograficznie, czyli antropofity, to w odróżnieniu od gatunków rodzimych rosnące u nas rośliny pochodzące z innych regionów. Wśród antropofitów wyróżnia się m.in. archeofity, czyli rośliny obce, przywleczone przed końcem XV w. (tę umowną datę wyznacza odkrycie Ameryki) i kenofity, gatunki przybyłe później, najczęściej dopiero w XIX i w XX w. Większość archeofitów pochodzi z basenu Morza śródziemnego i rozprzestrzeniła się w Europie wraz z uprawami zbożowymi. Należą tu np. chaber bławatek i kąkol. Niektóre archeofity towarzyszą człowiekowi przy jego siedzibach, tak jak lulek czarny i serdecznik. Gatunki tej grupy obecnie stają się coraz rzadsze wraz z zanikiem tradycyjnych form upraw i z przeobrażeniami wsi. W odróżnieniu od nich kenofity to często rośliny bardzo ekspansywne, zdolne do wypierania gatunków rodzimych. To m. in. dąb czerwony, klon jesionolistny, kolczurka, niecierpek drobnokwiatowy, rdest ostrokończysty. Większość z nich pochodzi z Ameryki Północnej, niektóre z Azji. Na północnym Podlasiu do gatunków obcych zalicza się nie tylko te pochodzące z innych kontynentów, ale i sprowadzone do naszego regionu rośliny z Polski południowej i zachodniej, np. jawor i modrzew. W Polsce występują także obce gatunki zwierząt, np. dzięcioł syryjski, jenot, norka amerykańska, piżmak, sierpówka i wróbel.

Gatunki pionierskie - są przystosowane do zajmowania miejsc wolnych od konkurencji ze strony innych roślin. Takie obszary o zniszczonej roślinności pojawiają się po kataklizmach, takich jak pożary czy huragany, albo w wyniku działalności człowieka. Gatunki pionierskie pierwsze wkraczają na zręby leśne i na nieużytki.

Gatunki roślin wyróżniających w częściej spotykanych typach siedliskowych lasu

Gradacja - zjawisko masowego rozmnożenia się osobników określonego gatunku zwierząt, głównie owadów, charakteryzuje się stopniowym wzrostem liczebności, a po osiągnięciu kulminacji również stopniowym jej spadkiem.

Grąd (las dębowo-grabowy). Bogaty florystycznie, żyzny lub średnio żyzny las liściasty, typowy dla umiarkowanej strefy klimatycznej, z wielogatunkowym i wielowarstwowym drzewostanem, z przewagą dębów i grabu oraz z udziałem lipy.
Niższe piętro drzewostanu jest na ogół silnie rozwinięte i pokrywa do 95% powierzchni. Buduje je przede wszystkim grab, rzadziej jawor, a na siedliskach zniekształconych także czeremcha amerykańska i kilka innych gatunków.
Warstwę krzewów budują głównie: podrost grabu, dębu szypułkowego i bezszypułkowego, rzadziej lipy drobnolistnej, buka, jesionu, jawora, wiązów i brzozy brodawkowatej Podrostowi drzew towarzyszą krzewy: leszczyna, kruszyna, czeremcha amerykańska, która na potencjalnych (ale obsadzonych sosną) siedliskach grądowych znajduje optymalne warunki do wzrostu.
Warstwa zielna jest zazwyczaj dość bujnie wykształcona i pokrywa do 90% powierzchni. Ogólnie ma charakter trawiasto-ziołoroślowy. Do jej najważniejszych składników należą: zawilec gajowy, fiołek leśny i fiołek Rivina, trędownik bulwiasty, dąbrówka rozłogowa, perłówka zwisła i prosownica rozpierzchła.
Warstwa mszysta jest przeważnie słabo rozwinięta i osiąga pokrycie do 5%, wyjątkowo 10-15%. Jej najczęstszym składnikiem jest żurawiec falistolistny.

GRej - baza znalezisk grzybów rzadkich, zagrożonych i chronionych. Internet http://www.grzyby.pl

Helokren - termin dot. źródlisk: woda wysięka bezpośrednio pod warstwą gleby tworząc rozległe tereny podmokłe, zwane inaczej młakami.

Izydia - wyrostki: organy rozmnażaniawegetatywnego porostów. Powstają na powierzchni plechy. Są to pokryte korą uwypuklenia plechy zawierające komórki glonów i strzępki grzyba. Mają różne kształty (brodawkowate, maczużkowate, igiełkowate, koralikowate, łuseczkowate) i wielkość. Łatwo się odłamują, gdyż są zwykle zwężone u nasady i w sprzyjających warunkach dają początek nowym osobnikom.

Kem to garb lub pagórek o wysokości od kilku do kilkudziesięciu metrów, o stromych zboczach, zbudowany z piasków, pyłów, a czasem ze żwirów osadzonych w szczelinie lodowcowej lub między sąsiednimi bryłami martwego lodu. Morena to wzgórze lub ciąg wzgórz z materiału wytopionego z lodowca lub przemieszczonego pod jego naciskiem.

Konwencja Berneńska - Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych. Konwencja dotycząca odnowy europejskiej ochrony żywej i siedlisk naturalnych. Podpisana w Brnie (Szwajcaria) w 1979 roku. Polska ratyfikowała ją w 1995 roku.

Mezotroficzny - Jezioro lub inny akwen lub typ siedliska o umiarkowanej żyzności wód (gleby, podłoża) w gradiencie między stanem eutroficznym (żyznym) a oligotroficznym (skąpożyznym). Także gatunek mezotroficzny, czyli zdolny do życia w średnio żyznym siedlisku.

Młaki występują w miejscach ograniczonego odpływu podziemnego. Skutkiem tego jest zabagnienie terenu wokół miejsca wydobywania się wody spod ziemi i odpływ powierzchniowy. Taki stan powoduje często deficyt tlenu, co sprzyja odkładaniu się torfu. Wyróżnia się dwa typy młak oraz zasiedlających je zespołów roślinnych: młaki wapienne oraz młaki kwaśne znane jedynie z Karkonoszy.

Młodoglacjalny krajobraz - to krajobraz, którego rzeźba powstała na obszarze objętym ostatnim zlodowaceniem. Objęło ono w Polsce pas pojezierzy. Obszary młodoglacjalne mają bardzo zróżnicowaną rzeźbę i wyróżniają się nagromadzeniem polodowcowych form terenu - wysokich wałów moren czołowych, pagórków moreny dennej, kemów, ozów, głębokich rynien wyżłobionych przez wody lodowcowe i zagłębień wytopiskowych zajętych przez jeziora lub torfowiska.

NATURA 2000 - program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu obszarów objętych ochroną. Podstawą dla tego programu jest Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Siedliskowa oraz szereg innych rozporządzeń i dokumentów wykonawczych. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy i wymienia w załącznikach do w/w Dyrektyw.

W ramach programu wyznaczone zostają tzn. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków oraz Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk, na których obowiązują specjalne regulacje prawne.

Obszar chronionego krajobrazu - jest formą ochrony przyrody. Obszary takie zajmują rozleglejsze tereny niż parki krajobrazowe i obejmują pełne jednostki środowiska naturalnego takie jak doliny rzeczne, kompleksy leśne, ciągi wzgórz, pola wydmowe, torfowiska. Obszary chronionego krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego).

Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko wystęujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, edemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.

Ochrona gatunkowa roślin - to prawny sposób zabezpieczenia rzadko występujących gatunków dziko rosnąch roślin zagrożonych wyginięciem. Gatunków chronionych nie wolno niszczyć, zrywać, zbierać, niszczyć ich siedlisk, sprzedawać, nabywać, przewozić przez granicę państwa itp. Dla gatunków ściśle chronionych na odstępstwo od takiego zagazu może wyjątkowo wyrazić zgodę Minister Środowiska, dla gatunków częściowo chronionych - wojewoda. Kilka częściowo chronionych gatunków roślin jest dopuszczonych do limitowanego (za zezwoleniem wojewody) zbioru do celów zielarskich.

Listy gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną prawną ustala Minister Ochrony Środowiska. Listy te nie pokrywają się z wykazem gatunków zagrożonych w Polsce wyginięciem, które można znaleźć w Czerwonych Księgach. Wiele gatunków, których istnienie w naszym kraju jest nawet krytycznie zagrożone, nie jest chronionych przez przepisy prawne. Jeżeli cokolwiek zagraża stanowiskom gatunków chronionych (nawet czynnik naturalny, np. sukcesja roślinności) to wojewoda jest obowiązany podjąć odpowiednie działania dla zabezpieczenia stanowiska. Na liście roślin chronionych są wskazane te gatunki, które zwykle wymagają ochrony czynnej.

Co więcej, ustawa o ochronie gatunkowej roślin i zwierząt jest w gruncie rzeczy zbiorem przepisów nieskutecznych, wymierzonych często przeciwko osobom indywidualnym, np. zrywającym kwiaty dziko rosnących roślin, a nie przeciwko dopuszczającym do niszczenia ich stanowisk i siedlisk przez gospodarkę leśną, rozwój zabudowy mieszkaniowej i drogowej.

Ostoja różnorodności biologicznej
- Celem wyznaczenia ostoi różnorodności biologicznej w ekosystemach leśnych jest:
1. Zwiększenie różnorodności biologicznej o organizmy związane ekologicznie z obecnością rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych oraz zwiększenie tzw. oporu środowiska, poprzez poprawę warunków bytowania i rozwoju organizmów związanych z rozkładającym się drewnem.
2. Ochrona najlepiej zachowanych płatów siedlisk chronionych, zwłaszcza priorytetowych na podstawie załącznika Dyrektywy 92/43/EWG.
3. Podjęcie działań zmierzających do poprawy stanu siedlisk chronionych na podstawie załącznika Dyrektywy 92/43/EWG UE. (tzw. Dyrektywa Habitatowa Natura 2000).

Ozy - formy terenu w obszarach młodoglacjalnych, powstające w szczelinach i kanałach lądolodu w jego strefie czołowej dzięki akumulacji materiału (piaski i żwiry) niesionego przez wody lodowcowe. Ozy różnią się od kemów i moren kształtem i pochodzeniem. To bardzo wydłużone wzgórza, ciągnące się nieraz na przestrzeni dziesiątków kilometrów, wysokości od kilku do blisko 100 m, zbudowane z piasków i żwirów osadzonych przez wody płynące w tunelach lodowych.

Peryancjum - okrywa powstała ze zrośnięcia liści i liści brzusznych rosnących po spodniej stronie, chroniąca rodnie i młode sporogony u wątrobowców ulistnionych.

Podecjum - postać plechy wtórnej w formie pojedynczych lub rozgałęzionych trzoneczków wyrastających na plesze pierwotnej porostów.

Polska Czerwona Księga Zwierząt - jest rejestrem zagrożonych gatunków zwierząt na terenie Polski. Została stworzona na wzór międzynarodowej Czerwonej Księgi ginących gatunków. Zawiera ona listę ginących gatunków zwierząt z dokładnym ich opisem i mapami rozmieszczenia. Określa także stopień zagrożenia poszczególnych gatunków, rzadkość ich występowania oraz stosowane i proponowane sposoby ochrony.
Dla Polski Czerwoną Księgę Zwierząt opracowuje Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (dawniej Zakład Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN). Po raz pierwszy dokonano tego w 1992 roku. Najnowsze wydanie to "Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce" wydana przez Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków 2002. W tym wydaniu wymieniono 2769 gatunków na (jak się ocenia) 33-47 tys. gatunków występujących w Polsce.
W roku 2002 wydana została "Polska Czerwona Księga Zwierząt - Kręgowce", a w roku 2004 przygotowano drugi tom "Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce".

Pomnik przyrody - są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

Do pomników przyrody żywej należą: pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew odznaczające się sędziwym wiekiem, wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi cechami, a także zabytkowe aleje drzew.

Do pomników przyrody nieożywionej należą: największe głazy narzutowe, tzw. erratyki oraz interesujące formy powierzchni ziemi np. - źródła, wodospady, jary, skałki, wywierzyska, przełomy rzeczne, jaskinie, odkrywki itp.

Pseudocyfelle - u porostów pęknięcia lub rozluźnienia warstwy korowej, od bardzo drobnych do około 4 mm, przez które często widoczny jest białawy miąższ. Mogą być kropeczkowate, porozgałęziane, często łączą się w siateczkę białawych linii.

Pyknidy (pyknidia) - drobne, kuliste lub gruszkowate organy, w których tworzą się pyknokonidia (bardzo drobne zarodniki wegetatywne). Widoczne są na powierzchni plechy jako ciemne kropeczki lub brodaweczki z otworkiem na szczycie i wtedy przypominają perytecja.

Reokren - termin dot. źródlisk: woda wypływa na powierzchnię bezpośrednio po stoku, dając najczęściej początek potokowi.

Rezerwat przyrody - obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Przedmiotem ochrony może być całość przyrody na terenie rezerwatu lub szczególne jej składniki: fauna, flora lub twory przyrody nieożywionej

Cały rezerwat albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub ochronie krajobrazowej.
Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochrona czynna dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych (np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony.

Rezerwat tworzy wojewoda w drodze rozporządzenia. Likwidacja lub zmniejszenie rezerwatu jest możliwa wyłącznie w przypadku bezpowrotnej utraty jego wartości przyrodniczych.
Dla rezerwatu sporządza się na okres 20 lat tzw. plan ochrony - dokument określający cele ochrony, zadania ochronne do wykonania oraz reguły udostępnienia rezerwatu. Plan taki zatwierdza wojewoda po uzgodnieniu z Ministrem Środowiska.

Sandr - to rozległa, płaska równina zbudowana z piasków i żwirów osadzonych przez wody płynące z topniejącego lodowca.

Saprofag - szczątkojad, cudzożywny organizm zwierzęcy odżywiający się martwymi lub rozkładającymi się szczątkami innych organizmów.

Saprotrof - (inaczej saprobiont) - organizm żyjący na martwych szczątkach organicznych.

Saproksyliczny - gatunek saproksyliczny - wymaga martwego drewna jako środowiska lub jako pożywienia.

Soligeniczne torfowisko - torfowisko zasilane wodami podziemnymi wypływającymi na powierzchnię. Niekiedy wypływy te są punktowe, często jednak rozproszone, o charakterze wysięków lub młak. Mimo dużej ilości materii organicznej w torfie, rośliny żyją tu w warunkach stałego niedoboru biogenów. We florze dominują mchy brunatne (wśród nich relikty polodowcowe - Paludella squarrosa i Helodium blandowii), turzyce i niektóre torfowce.

Soralia - skupienia sorediów o kształcie charakterystycznym dla danego gatunku. Mogą być kropeczkowate, plamkowate, brodawkowate, kraterowate, płatowate, szczelinowate, tasiemkowate, wargowe i inne.

Soredia (urwistki) - organy rozmnażania wegetatywnego porostów. Są to pojedyncze komórki lub grupy glonów oplecione strzępkami grzyba powstające w środku plechy. Mają postać proszku lub drobnych ziarenek.

Stanowiska dokumentacyjne - są to niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.

Torf - powstaje w efekcie powolnych przemian obumarłych roślin bagiennych, przy dużym uwilgotnieniu i przy małym dostępie tlenu. Torf zawiera, oprócz pewnej ilości substancji humusowych, dużo słabo rozłożonych szczątków roślinnych. W zależności od składu roślinności torfotwórczej i warunków siedliskowych wyróżnia się torfy niskie - mechowiskowe, turzycowiskowe, szuwarowe i olesowe oraz torfowiska wysokie - mszarne, wrzosowiskowe lub bórbagnowe.

Torfowisko to podmokły teren porośnięty roślinami bagiennymi, których resztki ulegają z czasem procesowi torfienia i tworzą złoże torfu. W zależności od stosunków hydrologicznych i typu roślinności torfotwórczej torfowiska dzieli się na wysokie, przejściowe i niskie. Torfowiska wysokie to mokradła ombrogeniczne, zasilane prawie wyłącznie przez wody opadowe, bardzo ubogie w składniki pokarmowe. Występują na płaskich obszarach wododziałowych lub na obrzeżach większych zatorfionych dolin. Na torfowiskach wysokich rozwijają się oligotroficzne bory bagienne i zbiorowiska torfowców. Torfowiska przejściowe zasilane są przez wody opadowe, ale i przez podziemne, czyli reprezentują pośredni typ mokradeł ombrogeniczno-topogenicznych. Występują czasem na krawędziach dolin rzecznych, na obrzeżach torfowisk wysokich, w zagłębieniach ze stałym, niewielkim odpływem. Na torfowiskach przejściowych rosną szuwary niskoturzycowe i roślinność mszysto-turzycowa. Bardzo rzadko spotykany typ torfowisk przejściowych powstaje w miejscach wypływu wód podziemnych (swobodnego lub pod ciśnieniem) u podnóża stoków lub wzdłuż krawędzi dolin rzecznych. To tzw. mokradła soligeniczne, do których zaliczamy m.in. torfowiska wiszące. Większość torfowisk niskich należy do mokradeł fluwiogenicznych. Występują one w dolinach zalewowych rzek i są zasilane podczas ich wezbrań. Na torfowiskach niskich rosną głównie szuwary właściwe i wielkoturzycowe, łozowiska i olsy.

Typ siedliskowy lasu - określa potencjalną produktywność siedliska leśnego. W lasach gospodarczych do typu siedliskowego lasu powinien być dostosowany skład gatunkowy drzewostanu oraz sposoby użytkowania rębnego i odnowienia. W praktyce typ siedliskowy lasu określa się na podstawie obecności gatunków roślin o znanych wymaganiach w stosunku do żyzności i wilgotności podłoża. W zależności od żyzności wyróżnia się bory (siedliska najuboższe), bory mieszane, lasy mieszane i lasy, w zależności od uwilgotnienia - siedliska suche, świeże, wilgotne i bagienne. Połączenie określeń dotyczących żyzności i wilgotności daje nazwę typu siedliskowego. Mamy zatem m.in. bory bagienne (Bb), bory mieszane świeże (BMśw), lasy wilgotne (Lw), itd. Osobną kategorię stanowią typy olsu i olsu jesionowego, wyróżniane na umiarkowanie żyznych i żyznych siedliskach bagiennych.

Uroczysko - część lasu (rzadziej pola lub łąki) o orientacyjnym znaczeniu, bez ściśle oznaczonych granic; jest to miejsce związane zwykle ze szczególnym wydarzeniem historycznym, legendą, kurhanem, czy w którym występują charakterystyczne cechy przyrodnicze. Teren zwykle ciekawie ukształtowany geograficznie.
Uroczyska są pozostałością pierwotnego, samorzutnego "podziału administracyjnego" puszczy, stąd mają nazwy ludowe, które niejednokrotnie przetrwały do dzisiejszych czasów, np. Sowine Błoto, Zamczysko, Batoh. Część uroczysk nazwę swoją ma na podstawie dawnej jednostki osadniczej istniejącej w danym miejscu.
Nadawanie nazw miejscom w puszczy pełniło podobną funkcję, jaką ma nazywanie ulic, dzielnic w miastach - dla wygody i orientacji. Zapoczątkowane zostało wtedy, kiedy pierwotna, ogromna puszcza zaczęła być użytkowana przez ludzi, a nazywanie miejsc ułatwiało wspólną pracę czy dzielenie obszaru między rody, plemiona.

Użytek ekologiczny - są nim zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Istotnym powodem tworzenia użytków ekologicznych jest potrzeba objęcia ochroną niewielkich powierzchniowo obiektów, ale cennych pod względem przyrodniczym. Nie mogły one być objęte ochroną rezerwatową ze względu na niewielką powierzchnię i zazwyczaj mniejszą rangę ich walorów przyrodniczych.

Zbiorowiska okrajkowe - zbiorowiska roślin zielnych charakterystyczne dla układów ekotonowych, w warunkach naturalnych zajmujące na ogół wąski pas w strefie kontaktowej zbiorowisk leśnych lub zaroślowych ze zbiorowiskami trawiastymi. Składają się na sekwencję zbiorowisk - las - zarośla (krzewiasty oszyjek) - okrajek ziołoroślowy - murawy (pola, pastwiska lub łąki).

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy - są to fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne.