Solniska na Owczym Bagnie

Przewidywany rezerwat przyrody (użytek ekologiczny)

Obiekt obejmuje obszar w północno-zachodniej części miasta, na zachód od Parsęty, między Grzybowem a Kostrzewnem, na Owczym Bagnie (na mapie zaznaczony kolorem czerwonym). Przedmiotem ochrony powinna być roślinność szuwarowa i murawowa solnisk ( propozycja autorów waloryzacji przyrodniczej miasta wykonanej przez Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie).

Mapa1: Granice przewidywanego rezerwatu. Stanowiska halofitów oznaczone kolorem czarnym

Jest to fragment tzw. Kołobrzeskich Błot w tym części dawnego Jeziora Czarnego, jakie było tu jeszcze w końcu XIX wieku. Równina rozciągająca się w kierunku Dźwirzyna, której fragmentem jest Owcze Bagno jest pozostałością jeziora przybrzeżnego jakie istniało tu w okresie litorynowym (5,5-2 tys lat temu).
W obrębie szuwarów trzcinowych na Owczym Bagnie (torfowisko niskie) znajduje się kilka płatów roślinności halofilnej o unikatowym charakterze śródlądowym (uwarunkowane słonymi źródłami) podczas gdy charakter flory tam występującej jest nadmorski. Najbardziej interesującym przyrodniczo zbiorowiskiem jest halofilny półszuwar z jarnikiem solankowym, występujący tylko na jednym stanowisku.

Występujące tu rzadkie i chronione gatunki roślin: jarnik solankowy, mlecznik nadmorski, babka nadmorska, świbka morska, centuria nadbrzeżna, sit Gerarda, sit tępokwiatowy, sit bałtycki, koniczyna rozdęta, ponikło jednoprzysadkowe, babka Wintera, łoboda oszczepowata solniskowa, sitowiec nadmorski, ostrzew spłaszczony, starzec błotny, wełnianka wąskolistna, nerecznica grzebieniasta.

Obszar trzcinowisk na Owczym Bagnie

Zagrożeniem dla tego cennego przyrodniczo obszaru jest ekspansja trzciny, składowanie śmieci i gruzu, przesuszenie, rozbudowa osiedli. Konieczne jest sezonowe koszenie trzciny lub ekstensywny wypas bydła, oczyszczenie terenu z odpadków oraz zakaz ich składowania.
Cenny jest także teren okalający przyszły rezerwat położony pomiędzy wybrzeżem Bałtyku i ulicami: Zachodnią, Grzybowską, Koralową, Wczasową (na mapie kolor żółty).

Są tu trzcinowe szuwary i pastwiska na torfowisku niskim, ostoja wędrownych siewkowców - czajka, biegus zmienny, kszyk oraz ptaków wróblowatych - kukułka, świerszczak, potrzos, trzciniak, rudzik, cierniówka, brzęczka, rokitniczka.

Występuje tu ponad to: białorzytka, cyranka, czapla siwa, gąsiorek, kulik wielki, strumieniówka.

Spośród ssaków: borsuk, mysz zaroślowa, nornik północny, ryjówka malutka, dzik.

Spośród bezkręgowców stwierdzono występowanie czerwończyka nieparka oraz chrząszcza Odacantha melanura z rodziny biegaczowatych.

Mapa2: Granice proponowanego UE z opracowania ekofizjograficznego. Kolorem niebieskim oznaczone obszary cenne - bagna

W Opracowaniu ekofizjograficznym Kołobrzegu z 2004 r. autorstwa mgr Zofii Kempińskiej ocenia się, że stan aktualny tego terenu nie spełnia warunków na utworzenie rezerwatu przyrody jak proponowano według waloryzacji przyrodniczej miasta. Proponuje się utworzenie użytku ekologicznego w dużo mniejszych granicach wyznaczonych przez rowy melioracyjne po obu stronach ul. Wylotowej (mapa2). Zaproponowano także objąć ochroną dwa obszary cenne - bagienka z trzcinowiskiem i sitowiem będące zarówno zbiorowiskiem bioróżnorodności i ostoją rzadkich i chronionych gatunków ptaków wodnych.
Pierwsza budowla na obszarze Owczego Bagna w bezpośredniej bliskości stanowiska roślinności halofilnej - Fot 2 na pierwszym planie (obs. XII.2008 r.)

Fot 1. Zabudowa Owczego Bagna. Baltik plaza - apartamentowiec	Fot 2. Zabudowa Owczego Bagna. Baltik plaza - apartamentowiec	Fot 3. Budowa drogi powiatowej na Owczym Bagnie (ul. Wylotowa)

Rozpoczęto budowę drogi na Owczym Bagnie (ul. Wylotowa). Stanowiska roślinności halofilnej w sąsiedztwie drogi przestają istnieć (obs. V.2010 r.).

W Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego "Nr 8 - Uzdrowisko Zachód" (Uchwała Nr VIII/105/11 RM Kołobrzeg z dnia 28 czerwca 2011 r. DzU Woj. Zach. nr 107 poz. 1952) teren na północ od ulicy Wylotowej objęty granicami przewidywanego użytku ekologicznego oznaczono symbolami 54ZN, 55ZN, 56ZN i 57ZN - tereny zieleni naturalnej objętej formami ochrony przyrody. Nie zaplanowano utworzenia użytku ekologicznego. Wniesiona w tej sprawie uwaga do planu nie została uwzględniona.

Fot 4. Degradacja Owczego Bagna. Kolektor deszczowy zbudowany w 2013 r. zastępujący istniejący tu wcześniej rów melioracyjny pomiędzy ul. Bursztynową i Wylotową, przyczynia się do osuszenia łąk solniskowych.

Mapa3: Granice proponowanego UE oraz obszarów przyrodniczo cennych wg. Studium z roku 2013

Mapa3 określa granice użytku ekologicznego i obszarów przyrodniczo cennych wg. "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg" z 2013 roku autorstwa Anny Siekierskiej.
Zastanawiająca jest różnica granic obszarów proponowanych do ochrony w kolejnych dokumentach planistycznych, począwszy od 2001 roku.

Mapa4: Granice UE na podstawie waloryzacji przyrodniczej NOF z 2015 r.

Mapa5: Granice UE z 2015 r.

Dokładna inwentaryzacja przyrodnicza obszaru Owczego Bagna wykonana w 2014 r. w ramach waloryzacji Nadmorskiego Obszaru Funkcjonalnego (NOF), wykazała rozmieszczenie skupisk halofitów (siedlisko przyrodnicze *1340) na całym obszarze. W pobliżu ścieżki rowerowej stwierdzono liczne stanowisko jarnika solankowego oraz pojedyncze egzemplarze centurii nadbrzeżnej. Proponowane granice użytku ekologicznego obejmują znacznie większy obszar w stosunku do wcześniejszych propozycji.
Wymagana będzie korekta postanowień "Studium...", w którym przewidziano zabudowę mieszkaniową na części obszaru przewidywanym do ochrony.

Z uzasadnienia RDOŚ do planu zadań ochronnych Trzebiatowsko-Kołobrzeskiego Pasa Nadmorskiego dot. solnisk na Owczym Bagnie, cytat:
- Nie podlega dyskusji, że degradacja solniska nastąpiła na skutek działań ludzkich. Uwarunkowana wypływami słonych wód podziemnych roślinność halofilna trwała tam przez stulecia lub nawet tysiąclecia, a zanikła w ciągu 10 lat, wraz z rozpoczęciem budowy hotelu i przeprowadzonej w tamtym czasie modernizacji sieci melioracyjnej
- dokumentacja stanu siedliska z tego okresu została sporządzona w ramach krajowego monitoringu siedlisk N2000 w 2009 roku i porównana ze stanem z 2000 roku. Jako cel działań ochronnych wskazano m.in. określenie przyczyn degradacji siedliska
- całość realizowanych i planowanych tam inwestycji (wraz z działaniami w ramach "Zabezpieczenia przeciwpowodziowego" - za zgodą RDOŚ w Szczecinie), należy rozpatrzeć jako kompleks czynników, które przyczyniły się do postępującej degradacji tego unikatowego stanowiska.

Mapa6: Granice UE z 2021 r.

Inwentaryzację korygującą dla Owczego Bagna przeprowadzono w 2021 r. Granice obszaru przewidywanego do ochrony w formie UE zostały skorygowane.