Wstecz

Warto zwiedzić


Kołobrzeski Las

Położenie Kołobrzeskiego Lasu
Położenie Lasu Kołobrzeskiego

Jest to jeden z większych na polskim wybrzeżu kompleks lasów liściastych z zachowanymi fragmentami starodrzewu. Podlega Nadleśnictwu Gościno, Leśnictwu Bagicz i obejmuje oddziały 1-61. Jego całkowita powierzchnia wynosi około 1250 ha i rozciąga się na blisko 6 km z zachodu na wschód oraz od 3 do 3,5 km z południa na północ. Część położona na północ od drogi Kołobrzeg - Koszalin leży w granicach administracyjnych miasta Kołobrzeg. Ten fragment lasu wchodzi w skład użytku ekologicznego "Ekopark Wschodni" i sąsiaduje bezpośrednio z bagnami i torfowiskami Solnego Bagna, które oddzielają las od brzegu morskiego. Pozostała część położona jest w granicach gminy Ustronie Morskie. Jedynie drobne fragmenty lasu - leżą w granicach gmin Dygowo i Kołobrzeg. W odległości około 500 m na południe od Kołobrzeskiego Lasu, rozciąga się obszar lasów, bagien i trzęsawisk rezerwatu przyrody "Stramniczka", jednego z najciekawszych torfowisk mszarnych leżących w dorzeczu Parsęty.
Kołobrzeski Las oddalony jest od innych kompleksów leśnych. Najbliższe lasy liściaste o podobnym charakterze to - po stronie wschodniej lasy koszalińskie i lasy warcińsko - polanowskie, a od strony zachodniej Puszcza Bukowa i Puszcza Goleniowska.

Trochę historii

Dzieje Kołobrzeskiego Lasu nieodłącznie związane są z historią Kołobrzegu. W 1255 roku Kołobrzeg uzyskał prawa miejskie. W dokumencie lokacyjnym wystawionym przez księcia Warcisława III i biskupa kamieńskiego Hermana, prócz nadań ziemskich i przywileju połowu ryb na morzu i w rzekach, Kołobrzeg otrzymał we władanie pas terenu ciągnący się na przestrzeni 35 km wzdłuż brzegu morskiego, od jeziora Resko Przymorskie aż do Unieścia nad jeziorem Jamno. Teren częściowo pokryty był rozległym lasem. Las potrzebny był miastu w związku z dużym zapotrzebowaniem na drewno do ważenia soli metodą odparowania solanki, do wypalania cegieł na rozbudowę miasta i fortyfikacji, do budowy okrętów itd. Towary leśne także eksportowano na zachód z czego miasto uzyskiwało dochody. Były to głównie materiały do budowy okrętów, drewno na maszty, duże ilości smoły, dziegciu i popiołu.
Intensywne użytkowanie lasu powodowało znaczne wylesienia. Kołobrzeski Las oraz mniejszy, położony około 2 km dalej na wschód Łasiński Las stanowią pozostałość dawnej, rozległej kniei. Jej dawna świetność widoczna jest dziś w postaci starych, pomnikowych drzew oraz licznych puszczańskich gatunkach flory i fauny.

Droga prowadząca przez las z Kołobrzegu do Koszalina wówczas nie istniała. Omijała bagniste i silnie zalesione tereny niziny przybrzeżnej i wiodła po południowej stronie Kołobrzeskiego Lasu. Początek traktu znajdował się na Przedmieściu Lęborskim, dalej prowadził na północ od Stramnicy, przechodził przez wieś Stramniczkę i biegł dalej w kierunku Stojkowa, Kukini i Rusowa. Droga ta miała ważne znaczenie wojskowe.

Studnia
Studnia. Ślad po dawnym obozie wojskowym w Kołobrzeskim Lesie
W okresie wojny siedmioletniej (1756-1763 r.) Kołobrzeski Las był miejscem obozowania dla wojsk rosyjskich podczas oblężenia Kołobrzegu. W lesie zachowały się skromne pozostałości po pobycie Rosjan pod Kołobrzegiem w 1761 roku w postaci śladów aproszy. Nazwą tą określa się kręty rów oblężniczy, umożliwiający atakującym dojście do obleganej twierdzy lub do pozycji przeciwnika, przykop. Ślady takiego przykopu zachowały na zachodnim skraju lasu w pobliżu Kądzielna. Budowano go w kierunku umocnień pruskich znajdujących się na wzniesieniu dzisiejszych Mirocic.
Także podczas wojny napoleońskiej (1802-1807 r.) Kołobrzeg oblegany był, tym razem, przez wojska napoleońskie. Twierdzy kołobrzeskiej bronili Prusacy otrzymujący drogą morską zaopatrzenie i wzmocnienie. Polski pułk pod dowództwem gen. Antoniego Sułkowskiego otrzymał zadanie blokady Kołobrzegu na odcinku tzw. Kołobrzeskiego Lasu po brzeg Bałtyku a następnie brał udział w walkach o zdobycie twierdzy. Wojska polskie i włoskie walczące u boku wojsk francuskich stacjonowały w Kołobrzeskim Lesie. Obóz polski urządzono na południe od Solnego Bagna na suchym terenie otoczonym bagnami i moczarami. W pobliżu wsi Kądzielno urządzono strzelnicę do prowadzenia ćwiczeń strzeleckich. Jej ślady można dostrzec do dziś w tym miejscu. Dla skrytego przemieszczania się przez nadmorskie bagna nad brzeg morza wojsko usypało groblę przez mokradła dzisiejszego "Ekoparku" zwaną dzisiaj "polską groblą". Zdarza się, że w okresie niskiego poziomu wody można tędy przejść z lasu aż do nadmorskiej ścieżki rowerowej.

Żółczyce
Przystanek kolejowy Żółczyce (nieistniejący)
Obok szosy koszalińskiej, za przejazdem kolejowym przy łuku drogi, po stronie północnej widoczne są ślady gospody i zabudowań dawnej miejscowości Żółczyce (niem. Schülerbrink). Przy skrzyżowaniu szosy z torami kolejowymi, które oddano do użytku w 1899 roku, znajdował się przystanek kolejowy. Obok prostego odcinka torów widać ślady po dawnej rampie kolejowej. Przystanek Żołczyce funkcjonował w tym miejscu do 1952 roku.
Na północ od Żółczyc, w uroczysku leśnym, znajdują się dwa piękne cisy, pomiędzy którymi posadowiony jest pamiątkowy obelisk.

Obelisk
Obelisk

Obelisk miał upamiętniać leśnika z Kołobrzeskiego Lasu. Według innej wersji obelisk posadowiono dla upamiętnienia konferencji leśników jaka odbyła się w latach międzywojennych na bazie tutejszego lasu. Tablica z napisami w języku niemieckim jest nieczytelna, została zdewastowana. W rejonie tym była szkółka leśna (Pflanzengarten Schülerbrink). Wokół obelisku rosło w kształcie podkowy piętnaście sztuk dorodnych daglezji zielonych. W 1982 roku te piękne drzewa połamane zostały przez wiatr. O ich ogromie świadczy to, że z powalonych drzew leśnicy pozyskali aż 165 m3 drewna!!!

Zarządcą lasów państwowych w dawnych Prusach był nadleśniczy (niem. Oberförster). W skład nadleśnictwa wchodziły wówczas rewiry w ilości kilku lub kilkunastu o powierzchni 500-1000 ha każdy. Rewirami kierowali leśniczowie (niem. Förster), którym z kolei podlegali dozorcy leśni.

W Kołobrzeskim Lesie były dwie leśniczówki. Dobrze widoczne są pozostałości po leśniczówce Przylaski (niem. Wickenberg) znajdującej się na skraju lasu, około 1 km na południe od m. Kądzielno. Widać tu jeszcze stare fundamenty, studnię, zaniedbany staw z wodą oraz dywan kwitnących przebiśniegów i śnieżyc wiosennych, zwiastujący każdego roku nadchodzącą wiosnę.
Inna leśniczówka znajdowała się na wschodnim skraju lasu, nad Malechowską Strugą, w sąsiedztwie dawnej restauracji leśnej Malchowbrück (Malechowo). Dziś miejsce to porośnięte jest drzewami maskującymi stare fundamenty zabudowań, ale i tu masowo kwitną przebiśniegi.
Na południowym skraju lasu, w pobliżu Stojkowa odnaleźć można ślady dawnej wsi Neu Stöckow (Nowe Stojkowo). Widać tu fundamenty zabudowań, stary cmentarz z resztkami nagrobków i szpalerami starych buków. Wiosną kwitną w tym rejonie łany pierwiosnków, śnieżyc wiosennych, przebiśniegów oraz narcyzów trąbkowych, posadzonych przez dawnych mieszkańców wsi.

Cmentarz Cmentarz
Stary cmentarz ewangielicki w Kołobrzeskim Lesie
Warto wspomnieć o śladach dawniejszych dziejów. W 2007 roku, w północnej części lasu w pobliżu wsi Bagicz, odkryto cmentarzysko kurhanowe kultury wielbarskiej. Obiekt zajmuje obszar około 5 ha i składa się z 57 nasypów o wysokości od 0,4 do 1,5 m. Kultura wielbarska funkcjonowała na ziemiach polskich w pierwszych wiekach naszej ery.
Cmentarzysko kurhanowe
Cmentarzysko kurhanowe

Charakterystyka przyrodnicza

Las zajmuje obszar wysoczyzny moreny dennej o niewielkich różnicach wysokości. Podłoże stanowią głównie gliny lekkie i żwiry, w górnych poziomach spiaszczone. W południowej części lasu teren jest bardziej wyniesiony, a krajobraz zaliczany jest do typu wzgórzowego. W kierunku północnym wysokość terenu stopniowo opada. W centralnej części kompleksu zaznacza się porośnięte drzewostanem łagodne wzniesienie o wysokości 33 m n.p.m. noszące nazwę Krzywa Góra. W licznych obniżeniach terenu las jest podmokły i zabagniony. Tu występują mady, torfy i namuły. W niewielkim fragmencie, w części południowo-zachodniej lasu, w podłożu występują piaski i żwiry sandrowe.

Las położony jest w strefie klimatu bałtyckiego. Charakterystyczne są tu częste zmiany pogody powodowane dużą zmiennością napływających mas powietrza. Suma rocznych opadów przekracza średnie dane liczbowe odnotowane dla całego kraju. Zimy są stosunkowo łagodne, wiosny chłodne, lata umiarkowanie ciepłe a jesienie długotrwałe. Chłodne wiosny powodują opóźnienie wegetacji roślin o około 2 tygodnie w stosunku do rejonów środkowej Polski. Długość okresu wegetacyjnego wynosi 210-216 dni, a jego początek przypada na 8 kwietnia. Średni opad atmosferyczny wynosi 626 mm rocznie. Przeważają w okresie zimowym ciepłe wiatry zachodnie i południowo-zachodnie, przynoszące odwilż lub opady śniegu. Wiosną przeważają wiatry suche i mroźne, północne i północno-wschodnie powodujące przemarzanie i wysuszanie gleby. Latem natomiast przeważają wiatry zachodnie i północno-zachodnie, przynoszące opady deszczu. Charakterystyczne są wczesne i spóźnione przymrozki od października do połowy czerwca.
Warunki klimatyczne zbliżone są do tych jakie panują w okolicach podgórskich. Duża ilość cieków wodnych i torfowisk jest przyczyną dużej wilgotności. Z tych powodów ostoję znalazły tu niektóre reliktowe gatunki flory, fauny i grzybów, tradycyjnie występujące na pogórzu i w okolicach górskich.

Dopływ spod Krzywej Góry
Dopływ spod Krzywej Góry w okresie suszy
Przez las płyną liczne cieki wodne stałe lub okresowe. W okresach roztopów wiosennych lub po intensywnych opadach deszczu przybierają postać potoków o spienionym nurcie. Ich strome i niemal pionowe skarpy osiągają miejscami do 10 m wysokości. Najokazalszy z nich - Dopływ spod Krzywej Góry wypływa z uroczyska "Drzewiaste Bagno" u stóp Krzywej Góry i meandruje na północ.
W kierunku północnym spływa także Malechowska Struga, strumień o całkowitej długości 6 km. Początek ma w pobliżu Stojkowa, gdzie w tajemniczym, dzikim krajobrazie oddz. 56 a,b, żłobi głębokie parowy formując swój bieg z licznych źródeł. Mozaika stromych wzniesień morenowych, źródlisk i dolinek erozyjnych, wyróżnia ten rejon na tle całego kompleksu leśnego. W miejscu tym panuje szczególny klimat dzikiej kniei. Struga płynie dalej wschodnim skrajem lasu zbierając wody z tej części terenu.
Ujście Strugi znajduje się na plaży pomiędzy Bagiczem i Sianożętami. Jej końcowy odcinek biegnie rurociągiem pod ziemią, w pobliżu płyty dawnego lotniska.

Ciekawym zjawiskiem jest występowanie obszaru źródliskowego w obrębie części zachodniej Kołobrzeskiego Lasu, gdzie swój początek ma wiele drobnych cieków wodnych spływających w kierunku północnym. Prawdopodobnie zbocze wysoczyznowe przecina w tym rejonie warstwę wodonośną. W tej części lasu istnieją dwa duże stawy rybne zasilane wodą z pobliskiego źródła. Dawniej służyły hodowli amura, dziś nieużytkowane i zarastające roślinnością.

Interesujące są pod względem krajobrazowym niektóre fragmenty terenu, ukształtowane dawno temu przez masywne spływy wód. Godny uwagi jest np. obszar położony nieco na zachód od skrzyżowania drogi wiodącej od stacji kolejowej Bagicz do prostopadłej utwardzonej drogi leśnej. Znajduje się tu głęboki jar - uroczysko - oznaczony na dawnych niemieckich mapach nazwą "Hohler Grund" co w tłumaczeniu oznacza prawdopodobnie pustą (wydrążoną) ziemię. Interesujący jest także obszar uroczyska "Borholm" w oddz. 26. Dzikość tego miejsca potwierdza kolonia borsuczych nor.
Warto odwiedzić również, wspomniany wcześniej, trudno dostępny obszar źródliskowy Malechowskiej Strugi.
Całkowicie odmienny, pogodny nastrój panuje na trawiastej polanie leśnej w południowo zachodniej części kompleksu, w oddz. 54f i 55g. Wykształciło się tu siedlisko niżowej świeżej łąki użytkowanej ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris). Corocznie odbywa się tu koszenie traw. Słoneczna polana kontrastuje z mrocznym, otaczającym ją drzewostanem.

Roślinność
Kołobrzeski Las zajmuje potencjalne siedlisko żyznej buczyny niżowej. W większości drzewostan budują wyłącznie buki. Tworzą one rozległe obszary jednogatunkowe lub z niewielkimi domieszkami innych gatunków (jesionami, dębami, jaworami i grabami). Wskutek zwarcia koron drzew niższe partie są słabo wykształcone. Warstwa krzewów najczęściej składa się z podrostu bukowego.

Buczyna
Żyzna buczyna pomorska z podrostem bukowym
Często, zwłaszcza w młodych drzewostanach, runo ma bardzo małe pokrycie roślin i dominuje ścioła liściasta. W lepiej zachowanych partiach dominuje kostrzewa leśna z udziałem: gajowca żółtego, szczawika zajęczego, pokrzywy zwyczajnej, czartawy pospolitej, prosownicy rozpierzchłej.
Na skraju buczyn występują charakterystyczne trawy: perłówka zwisła i perłówka jednokwiatowa.

W miejscach gdzie występują domieszki drzew iglastych (sosen, modrzewi, świerków, daglezji) i brzozy brodawkowatej pojawiają się gatunki borowe m.in. pszeniec zwyczajny, borówka czarna, orlica pospolita, siódmaczek leśny, wrzos pospolity, śmiałek pogięty.
Warstwa porostowo-mszysta zwykle słabo rozwinięta z udziałem mszaków: żurawca falistego, dzióbkowca Zetterstedta i płonnika strojnego.
Z buczynami związany jest bardzo rzadko spotykany storczyk - gnieźnik leśny, który żyć może wyłącznie dzięki pasożytnictwu na grzybach od których pobiera wodę, sole mineralne i substancje organiczne. Rozwija się pod powierzchnią gleby przez kilkanaście lat by po tym czasie wydać trudno zauważalny na tle opadłych liści bezzieleniowy i bezlistny kwiat. Buczynom często towarzyszy inny storczyk - kruszczyk szerokolistny, zajmujący żyźniejsze stanowiska w miejscach bardziej prześwietlonych.
Miejscami licznie wspina się na drzewa wiciokrzew pomorski zwany polską lianą.

Drzewa w buczynach osiągają maksymalnie dość młody wiek - ok. 110-130 lat, wynikający z ustalonego wieku rębności, przy czym w ogromnej większości nie przekracza on nawet 80 lat. W warunkach naturalnych buk dożywa do 300 lat i jest jednym z najdłużej żyjącym gatunkiem drzewa.

W niektórych rejonach, głównie na obrzeżach kompleksu leśnego rozwijają się drzewostany dębowo - grabowe z domieszką innych gatunków, sklasyfikowane jako grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum). Drzewostan jest w tych zbiorowiskach zróżnicowany. Od typowego z dużym udziałem graba i dębu z domieszką buków, po drzewostany niemal czysto bukowe. W podszycie zaznacza się większe zróżnicowanie niż w buczynach - obecna jest leszczyna i głogi. Także runo jest bardziej zróżnicowane gatunkowo, częste są tutaj: gwiazdnica wielkokwiatowa, podagrycznik pospolity, czyściec leśny, jaskier kosmaty, żankiel zwyczajny, fiołek leśny, gajowiec żółty, dąbrówka rozesłana, kokoryczka wielokwiatowa, wiechlina gajowa.
Imponujący starodrzew bukowo-dębowy (kilkanaście drzew o rozmiarach pomnikowych) występuje miejscami w północno-zachodniej części kompleksu, tu stare graby osiągają rozmiary do 220 cm obwodu. Dużą rzadkością grądów jest żywiec cebulkowy, występujący tylko na jednym stanowisku, odkrytym pod koniec XIX wieku i do dnia dzisiejszego utrzymującym się.

Grąd
Starodrzew dębowo - grabowy
Szczególny klimat buczyn i grądów tworzą wiosną łany roślin kwitnących przed rozwojem liści drzew: zawilce gajowe, zawilce żółte, ziarnopłony wiosenne, złocie żółte, fiołki leśne, kokorycz wątła. W bardziej wilgotnych fragmentach częsta jest przylaszczka pospolita i łuskiewnik różowy.

Szczególną cechą zarówno żyznych buczyn, jak i grądów jest liczna obecność gatunków rzadkich w skali regionalnej. Do takich należą gatunki roślin tradycyjnie związane z obszarami podgórskimi i górskimi. To przede wszystkim rzadko spotykana na niżu tojeść gajowa. Płaty tej płożącej rośliny spotkać można nad rowami melioracyjnymi i wśród starych i wilgotnych kolein.
Z grupy gatunków o górskim charakterze rozmieszczenia występują ponadto: kukułka Fuchsa, manna gajowa, przetacznik górski, niezapominajka leśna, kozłek bzowy, przytulia hercyńska, zaproć górska, wroniec widlasty i podrzeń żebrowiec.

Do cenniejszych gatunków lasu należą również: podkolan biały, podkolan zielonawy.

Wśród buczyn i grądów rozproszone są liczne bezodpływowe obniżenia terenowe wypełnione polodowcowymi namułami i torfami. W tych miejscach wykształciły się rozproszone płaty olsów porzeczkowych (Ribeso nigri-Alnetum glutinosae) i łęgów jesionowo - olszowych (Fraxino-Alnetum), jeden z najpiękniejszych, a jednocześnie najbardziej niedostępnych i nieprzyjaznych dla człowieka typów lasu. Dominują w nich olsze czarne i jesiony wyniosłe z domieszką brzozy. W podroście i podszycie występuje naturalne odnowienie jesionu i czeremchy, kruszyna pospolita, kalina koralowa oraz niektóre gatunki wierzb. Często obecna jest porzeczka czarna od której wywodzi się nazwa typu siedliskowego lasu. Miejsca takie są przez cały rok zabagnione, a okresowo całkowicie zatapiane. Drzewa porośnięte są mchami i roślinami pnącymi się z runa a woda pokrywa powierzchnię gleby przez kilka miesięcy w roku na głębokość do kilkudziesięciu centymetrów.
Runo jest bujne i wielogatunkowe, szczególnie efektowne w okresie wiosennym. Dno obniżeń pokrytych warstwą wody porastają zwykle szuwary z turzycą błotną, rzadziej z udziałem kosaćca żółtego, trzciny pospolitej, także knieci błotnej czyli pospolitego kaczeńca, karbieńca pospolitego, pępawy błotnej, czy trującej psianki słodkogórz - liany posiadającej pnącą łodygę i szkarłatne jagody.
Ols porzeczkowy
Ols porzeczkowy
Łęg jesionowo - olszowy
Łęg jesionowo - olszowy
Na kępach wyniesionych ponad poziom wody, u nasady pni olszy warunki do życia znajdują rośliny leśne, np. kuklik zwisły, czyściec leśny, bluszczyk kurdybanek. W runie olsów często można również spotkać wiązówkę błotną, tojeść pospolitą, trzcinnik lancetowaty, śledziennicę skrętolistną.
Charakterystyczne są tu: czyściec błotny, jaskier rozłogowy, niezapominajka błotna i rzeżucha gorzka. Często towarzyszy im jasnota plamista, a w miejscach bardziej wilgotnych mięta nadwodna.
Gatunki te rosną także w lasach łęgowych, gdzie towarzyszą im licznie, zagrożone w skali regionalnej: złoć pochwowata, czartawa pośrednia, szczaw gajowy i rzeżucha leśna. Łęgi wyróżniają się także dominacją turzycy rzadkokłosej.

Olsy porzeczkowe zajmują rozległy obszar Drzewiastego Bagna w części środkowej Kołobrzeskiego Lasu. Na północnych obrzeżach lasu graniczą na dużym obszarze z obszarami bagiennymi użytku ekologicznego "Ekopark Wschodni".

Fragmenty terenu zajmują czyste drzewostany iglaste z udziałem świerka, modrzewia, sosny i jodły pospolitej.

Żyzna buczyna pomorska
Drzewostan bukowy
Jodły - drzewostan nasienny
Jodłowy drzewostan nasienny w oddz. 53 a

W zachodniej części lasu, w oddziale 14h znajdują się dwa śródleśne stawy hodowlane z interesującą roślinnością. Na lustrze wody dominują: grzybienie białe. Przy brzegach występuje żabiściek pływający z udziałem wywłócznika kłosowego i rogatka sztywnego. Towarzyszy im pływacz zwyczajny. Brzegi stawów porasta manna mielec, turzyca błotna, jeżogłówka gałęzista, pałka szerokolistna i mozga trzcinowata. Na jednym ze stawów, zasilanym wodą z podziemnego źródła, zobaczyć można przęstkę wodną, roślinę narażoną na wymarcie w Polsce.
Corocznie na stawach lęgi wyprowadza para łabędzi niemych. Stałym mieszkańcem stawów jest kurka wodna i kaczki krzyżówki. Spotkać tu można żerujące czaple siwe.

Stawy
Stawy w Kołobrzeskim Lesie
Przy stawach rosną dwa okazałe cypryśniki błotne, jeden z nich dwupniowy. Mają one obwody 290, 280+200 cm. Drzewo to pochodzi z nizinnych i błotnych wschodnich wybrzeży USA m.in. z Florydy. Obok stawów rozrasta się grupa skrzydłoorzechów kaukaskich znajdując tu dogodne warunki rozwoju. Drzewa nasadzone zostały przez dawnych użytkowników stawów.
cyprysnik
Cypryśnik na stawach
cyprysnik
Cypryśnik dwupniowy

W wielu rejonach Kołobrzeskiego Lasu występują gatunki drzew obce dla siedliska żyznej buczyny niżowej oraz gatunki obcego pochodzenia. Posadzono je dawno temu, gdy w XIX wieku tworzono modne wówczas powierzchnie lasu o charakterze ogrodów dendrologicznych z widocznym jeszcze dziś układem ścieżek spacerowych. Skupiska takich drzew rozsiane są w kilku zakątkach lasu.
Jodły olbrzymie
Jodły olbrzymie w oddz. 19f
Paśnik
Paśniki i lizawki z solą pomagają zwierzynie przetrwać surowe zimy
Wytrwały poszukiwacz znajdzie w tych miejscach potężne świerki sitkajskie, żywotniki olbrzymie, jodły olbrzymie i jodły pospolite, jodłę kalifornijską, daglezje zielone, dęby czerwone i dęby burgundzkie, cyprysiki groszkowe i nutkajskie, świerki kaukaskie, sosnę amerykańską i inne.
Sędziwe dziś drzewa są dowodem na właściwy dobór obcych gatunków, dobrze rosnących w tutejszych warunkach klimatycznych i glebowych. Warto odwiedzić te zakątki lasu.

Dużą atrakcją jest występowanie wielu drzew dorodnych i okazałych. W okresie międzywojennym las był znanym i uczęszczanym terenem rekreacyjnym. Wyznaczono tu szlaki do przejażdżek konnych oraz trasy do potężnych dębów szypułkowych. Spośród starych drzew wyznaczono wiele pomników przyrody, wśród nich jest 800-letni dąb szypułkowy "Bolesław" uważany dziś za najstarszy w Polsce. Rośnie w oddz. 21f. Jego obwód mierzony na wysokości 1,3 m od ziemi wynosi 691 cm. Drzewo to już od początku XX w. było celem wielu wycieczek i majówek. W przedwojennym Kołobrzegu można było kupić pamiątkowe pocztówki ze słynnym dębem.
Po wojnie zapomniano o nim. Niemcy wspominający owe wycieczki, nie mogli go odnaleźć. Okazało się, że dąb był niewłaściwie zaznaczony na mapie w niemieckim przewodniku.

Dąb szypułkowy Bolesław
Dąb szypułkowy "Bolesław"
Pomnik przyrody
Dąb szypułkowy Warcisław
Dąb szypułkowy "Warcisław"
Pomnik przyrody
Grupa daglezji i żywotników olbrzymich
Grupa daglezji i żywotników
Pomnik przyrody
W dniu 31.05.2016 r. pomnikowy dąb "Bolesław" został powalony przez silny wiatr.
Powalony przez wiatr Dąb "Bolesław"

Kolejny, pomnikowy dąb szypułkowy o imieniu "Warcisław" rośnie w oddziale 51d. Wiek jego oceniono na 640 lat, co plasuje go na piątej pozycji w rankingu najstarszych drzew tego gatunku w Polsce.
Uroczyste nadanie imion obu pomnikowym dębom odbyło się w latach 2000-2001. Drogi dojścia do zabytkowych dębów są dziś dobrze oznaczone. Został wytyczony błękitny szlak turystyczny, który prowadzi z Ustronia Morskiego przez Bagicz do najstarszych dębów w Polsce.

Nie są to jedyne dęby pomnikowe. Grupa czterech dębów szypułkowych znajduje się w oddziale 6. Jeden z nich już mocno uszkodzony i częściowo obumarły. Pomnikowy dąb szypułkowy rósł także w oddz. 19d ukryty w gęstwinie drzew. Jego potężna kłoda leżąca na ziemi stanowi bazę pokarmową dla innych organizmów leśnych.
Imponujący okaz daglezji zielonej - pomnik przyrody, znajdziemy w oddziale 31l. Bliźniacze daglezje zielone, rosnące tuż obok siebie, znajdziemy w oddz. 27b, które uznano także pomnikiem przyrody z inicjatywy leśników .

Daglezja zielona
Daglezja zielona w oddz. 31k
Pomnik przyrody
Daglezje zielone
Daglezje zielone w oddz. 27a
Pomnik przyrody

Tuż obok ogrodzenia zabudowań ośrodka wczasowego w Podczelu w oddz. 3h/4i rosną pomnikowe okazy bluszczu. Wspina się on na stare dęby sięgając koron drzew. Inny bluszcz, o imponującym obwodzie pnia 60 cm na wysokości 1,3 m rośnie na starym dębie w północno zachodniej części lasu. Można przypuszczać że ma on około 150 lat.

Obok rowu z wodą, w oddziale 5k rośnie świerk sitkajski o imponujących wymiarach i obwodzie 407 cm. Okaz ten zasługuje na ochronę prawną jako pomnik przyrody.

Bluszcz pospolity
Bluszcz pospolity o obw. 60 cm
Świerk sitkajski
Świerk sitkajski o obw. 407 cm

W Kołobrzeskim Lesie bogata jest flora mszaków. Szczególnym miejscem ich występowania są skarpy ziemne w sąsiedztwie wilgotnych obszarów oraz torfowiska rozsiane po lesie. Do interesujących należy reliktowy wątrobowiec skosatka zanokcicowata - tworzący zielone murawki. Iglaste kłody drzew porasta rdzawobrązowa nowelia krzywolistna a niemal czarną barwą charakteryzuje się miedzik płaski. Na starych drzewach spotkać można różne gatunki mchów. Najcenniejsze z nich, to relikty puszczańskie: gładysz paprociowaty i miechera spłaszczona oraz mchy naziemne: płaszczeniec marszczony, dzióbkowiec Zetterstedta, drabik drzewkowaty, gajnik lśniący, mokradłoszka zaostrzona, płonnik pospolity, rokietnik pospolity, brodawkowiec czysty, widłoząb miotlasty, widłoząb kędzierzawy, fałdownik nastroszony. Liczne są gatunki torfowców.
Cenne paprotniki: podrzeń żebrowiec, zachyłka oszczepowata, zaproć górska, widłak goździsty, widłak jałowcowaty i widłak wroniec.

Na obszarze Kołobrzeskiego Lasu stwierdzono dotychczas 2 gatunki grzybów objęte ścisłą ochroną prawną i 12 gatunków objętych częściową ochroną. 79 gatunków grzybów jest notowanych na czerwonej liście grzybów a kolejnych kilkadziesiąt należy do sporadycznie notowanych w Polsce.

Do gatunków objętych ścisłą ochroną należą: kolczakówka strefowana, sarniak szorstki, soplówka jeżowata.

Gatunki objęte częściową ochroną: błyskoporek podkorowy, borowiczak dęty, buławka pałeczkowata, kruchaweczka plamista, lakownica lśniąca, łuskwiak włóknistołuskowaty, ozorek dębowy, podgrzybek pasożytniczy, szyszkowiec łuskowaty, soplówka bukowa, żagiew wielogłowa, żagwica listkowata.

Gatunki o nieokreślonym zagrożeniu (I): drobnołuszczak ochrowobrązowy, gąska zielonka, grzybówka gołębia, łysiczka łuskowata, purchawka norweska, trzęsak listkowaty, włośnianka korzeniasta, wodnicha późna.
Gatunki grzybów rzadkich (R): błyskoporek podkorowy, błyskoporek skórzasty, borowiczak dęty, borowik grubotrzonowy, buławka rurkowata, buławka sitowata, ciżmówka płaska, drobnoporek sproszkowany, dzwonkówka fioletowawa, fałdówka kędzierzawa, gąbkowiec północny, gąska gołębia, grzybówka szafranowa, jamkóweczka żółtawa, kisielnica trzoneczkowa, klejówka kleista, koralówka żółta, krowiak olszowy, kruchaweczka wysmukła, kustrzebka czarnofioletowa, lakownica lśniąca, lejkoporek olszowy, łuskwiak tłustawy, maczużnik bojowy, misecznica łodygowa, mleczaj liliowy, mleczaj ostry, mleczaj pospolity, mleczaj złocisty, mokronóżka bukowa, niszczyk liściastodrzewny, ozorek dębowy, pępówka pofałdowana, piestrzyca zatokowata, płomienniczek owocolubny, pochwiak jedwabnikowy, podgrzybek pasożytniczy, purchawka jeżowata, stroczek leśny, szczeciniak żółtobrzegi, szmaciak gałęzisty, szyszkowiec łuskowaty, twardziaczek cuchnący, twardziak muszlowy, zasłonak rudy, ząbkowiec strzępiasty, zmiennoporek szklisty, żagiew bulwiasta.
Gatunki narażone na wymarcie (V): boczniaczek pomarańczowożółty, borowik żółtobrązowy, buławka pałeczkowata, chropiatka kwiatowata, chropiatka piórowata, czernidłak pstry, gąska czerwieniejąca, grzybolubka lepka, grzybówka fioletowobrązowa, jamkówka żółtawa, kisielnica przeźroczysta, kolczakówka strefowana, kolczatek strzępiasty, koźlarz białawy, muchomor jadowity, pomarańczowiec błyszczący, smolucha bukowa, smolucha świerkowa, soplówka bukowa, workotrzęsak galaretowaty, zasłonak fioletowy, złotak czerwonawy, żagiew wielogłowa, żagwica listkowata, żylak kolczasty.
Gatunki wymierające (E): borowik żonkilowy, drobnołuszczak pomarańczowoczerwony, drobnoporek ceglastoczerwony, drobnoporek łzawiący, gwiazdosz potrójny, innoporek dwuwarstwowy, klejoporek dwubarwny, koralówka czerwonowierzchołkowa, łuskwiak włóknistołuskowaty, soplówka jeżowata, suchogłówka korowa, zasłonak modrordzawy.

O puszczańskim charakterze lasu mogą świadczyć następujące reliktowe gatunki grzybów: ciżmówka płaska, gąbkowiec północny, grzybówka fioletowobrązowa, smolucha bukowa, soplówka bukowa, stroczek leśny, suchogłówka korowa, klejoporek dwubarwny.

postoj
W lesie urządzono miejsca do odpoczynku
Licznie występują także grzyby jadalne - borowiki, koźlarze, maślaki i podgrzybki. Warto odwiedzić ten las w porze grzybobrania.

Las obfituje w cenne gatunki porostów. Najcenniejsze z nich to rosnąca na ziemi, kamieniach i pniakach pawężnica łuseczkowata oraz nadrzewna źółtlica chropowata. Na gładkiej korze buków spotkać można literak właściwy i otwornicę dziurawą, przylepniczkę listeczkowatą, pustułkę rurkowatą, chrobotek darenkowy, biedronecznik Jeckera, biedronecznik zmienny, wabnica kielichowata. Stwierdzono także bardzo rzadki kobiernik orzęsiony dla którego ustanowiono strefy ochronne na obszarze Ekoparku Wschodniego.

W Kołobrzeskim Lesie jest wiele starych, spróchniałych lub powalonych przez wiatr, butwiejących drzew. Są one cennym siedliskiem i miejscem rozrodu rzadko spotykanych bezkręgowców. To m.in. pachnica dębowa, ciołek matowy, zacnik kropkowany, kozioróg bukowiec, kozioróg dębosz i wiele innych, charakterystycznych dla starych, puszczańskich lasów np. ostrokrywka nieparka, pióroróg, biegowiec osowaty oraz rzadko spotykana kózka Pedostrangalia revestita.
Coraz mniejsza ilość spróchniałych, starych drzew w lasach jest przyczyną, że niektóre gatunki bezkręgowców należą do ginących i wymagają szczególnej ochrony.
W koronach drzew grasuje drapieżny tęcznik marszczony. Na nasłonecznionych duktach sporadycznie usłyszeć można odgłosy świerszcza polnego. Licznie występują biegacze, spośród których najczęściej widziany jest biegacz gładki. Żyje tu największy przedstawiciel polskich biegaczy biegacz skórzasty oraz inne biegacze: fioletowy, gajowy, granulowany, ogrodowy, wręgaty i złocisty.

Bogata jest fauna ważek z licznie występującą na duktach leśnych trzeplą zieloną. Nad stawami spotkać można inną cenną ważkę zalotkę większą. Liczne są gatunki motyli, wśród nich m.in.: czerwończyk nieparek, dostojka eufrozyna, mieniak tęczowiec, mieniak stróżnik, dostojka malinowiec, pokłonnik kamila, rusałka ceik, krasopani poziomówka i inne. Licznie występują trzmiele: tmiel gajowy, trzmiel kamiennik, trzmiel rudy i trzmiel ziemny.
Charakter lasu podkreśla obecność rzadkich, pożytecznych muchówek: Temnostoma vespiforme, Sericomyia silentis, Stratiomys potamida i Odontomyia ornata. Rozwijają się w wodzie lub w butwiejącym, wilgotnym drewnie, dlatego los tych muchówek uzależniony jest od obecności starych, butwiejących drzew i różnych zbiorników wodnych w obrębie lasu. Podkreślić należy, że w lesie żyje wiele gatunków muchówek, bardzo pożytecznych dla zdrowotności tego środowiska. Larwy wielu gatunków żywią się mszycami a inne odbywają swój rozwój w ciele szkodliwych gąsienic. Ograniczają w ten sposób liczebność wielu szkodników leśnych. Dorosłe muchówki żywią się nektarem i pyłkiem kwiatowym, jednocześnie, nieświadomie przyczyniając się do ich zapylania. Obecność roślin kwiatowych w lesie ma więc pośredni wpływ na zdrowotność lasu.

Stawy są miejscem rozrodu wielu gatunków żab oraz traszki zwyczajnej. Często pojawia się tu zaskroniec zwyczajny. Nierzadki jest w lesie padalec zwyczajny i jaszczurki.

Z rzadkich ptaków występują m.in: dzięcioł czarny, zniczek. W drzewostanach świerkowych zobaczyć można mysikrólika. W innej części lasu - strzyżyka. Zaskoczyć nas może wzlatująca znienacka z zakrzaczeń z dużym chałasem - słonka. Z dziupli wykutych przez dzięcioły korzystają inne gatunki, np. sikory bogatka, modraszka, muchołówki żałobne, krętogłowy, szpaki, puszczyki. W koronach wysokich drzew przebywa wiele ptaków, np. wilgi, grzywacze, paszkoty, świergotki drzewne, pierwiosnki, kukułki, turkawki. Obserwacja ptaków wymaga jednak wielkiej cierpliwości i uwagi. Łatwiej ptaki wiosną w lesie usłyszeć niż zobaczyć, dlatego też znajomość ich śpiewów jest podstawą do tego, aby móc stwierdzić obecność gatunku.

Liczna jest populacja dzików i saren. Rzadziej spotkać można jelenia. Występuje także jenot i borsuk, lis, kuna leśna, zając szarak. Spotkać można wędrującego łosia.

Kołobrzeski Las, z uwagi na naturalność siedlisk przyrodniczych oraz bogactwo flory i fauny włączony został do obszaru Natura 2000 Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski, objęty jest także granicami obszaru chronionego krajobrazu - Koszaliński Pas Nadmorski.


Wstecz